اسماعیل ارازی - دانش آموخته کارشناسیارشد، گروه تولیدات گیاهی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، ایران
عبداللطیف قلیزاده - استادیار گروه تولیدات گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
عباس بیابانی - دانشیار گروه تولیدات گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
محمود قوللرعطا - دانش آموخته کارشناسیارشد بیولوژی خاک، شرکت خاک آب پژوه شهرستان کلاله، ایران

به منظور بررسی تاثیر تلقیح گیاه شبدر با قارچ میکوریزا در سه نوع خاک مختلف، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1932 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. عامل اول، قارچ میکوریزا در سه سطح شامل عدم تلقیح خاک با میکوریزا، تلقیح خاک با Glomus mossea و تلقیح خاک با Glomus intraradices و عامل دوم، انواع مختلف خاک در سه سطح شامل زراعی، شور و جنگلی بود. صفات اندازهگیری شده شامل وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، حجم ریشه، میزان فسفر اندام هوایی گیاه شبدر برسیم و تنفس میکروبی خاک بود. نتایج تجزیه واریانس دادهها در سطوح مختلف میکوریزا نشان داد که تمام صفات اندازهگیریشده به جز تنفس میکروبی خاک اختلاف معنیداری با یکدیگر داشتند P<0/05 در سطوح مختلف خاک تمام صفات اندازهگیریشده به جز صفت حجم ریشه اختلاف معنیداری با یکدیگر داشتند P<0/01 در بررسی مقایسه میانگین اثرات ساده در سطوح مختلف خاک، صفت تنفس میکروبی در خاک جنگل و بقیه صفات در خاک زراعی بیشترین میانگین را به خود اختصاص دادند ولی همه صفات در خاک شور کمترین مقدار را داشتند. در سطوح مختلف میکوریزا، سویههای میکوریزایی G. mossea و G. intraradices تاثیر مثبت و معنیداری نسبت به شاهد بر تمامی صفات به جز صفت تنفس میکروبی داشتند بنابراین قارچهای میکوریزا تاثیر مثبت و مفیدی در جذب آسانتر مواد غذایی از جمله فسفر داشته و از طرفی باعث افزایش رشد ریشه و اندام هوایی گیاه شبدر برسیم در خاکهای مختلف شد

تلقیح خاک، خاک شور، میکوریزا، حجم ریشه