رقیه بابایی - دانشجوی کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
اسماعیل کرمی دهکردی - دانشیار گروه ترویج ارتباطات و توسعه روستایی دانشگاه زنجان
مریم مختاری زنجانی - کارشناس ارشد ترویج اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان

بهره برداری های غیراصولی از منابع طبیعی موجود در حوزه های آبخیز با هدف تامین معیشت افراد، در مناطق مختلف، این منابع را دچار تهدید جدی کرده است. با توجه به نقش ساکنان حوزه های آبخیز به ویژه زنان روستایی در بهره برداری از منابع طبیعی و تامین بخشی از معیشت خانوارها و تاثیری که بر شدت تخریب این منابع دارند، استفاده از رویکرد مدیریت جامع و مشارکتی منطقی می-باشد. هدف این پژوهش بررسی نقش زنان در مدیریت جامع و مشارکتی حوزه های آبخیز از طریق تنوعسازی معیشت آنان با استفاده از مرور و تحلیل اسناد و منابع کتابخانه ای است. در این رویکرد باید راهکارهای عملی جهت بهبود وضع معیشت زنان روستایی به کار گرفته شود و مشارکت عملی، آگاهانه و هدفمند آنان مورد توجه قرار گیرد. نتایج پژوهشها بیانگر آن است که زنان روستایی باید در برنامهریزیها و اجرای آنها نقش فعال داشته باشند تا زمینه مشارکت جمعی و موثر آنان فراهم گردد. با بکارگیری برنامه های مناسب ترویج مدیریت منابع طبیعی، از طریق رهیافت های تسهیل گری، آگاهی بخشی و مهارت آموزی زنان در زمینه مدیریت پایدار منابع طبیعی مختلف از جمله حفاظت از منابع آب، خاک، جنگل ها و مراتع، همچنین تنوع سازی معیشت خانوارها بواسطه فعالیت های مکمل و جایگزین استفاده از مراتع و جنگل ها از جمله توسعه فعالیت های باغ داری، صنایع دستی، زنبورداری،آبزی پروری و غیره میتوان مشارکت زنان را ارتقاء بخشید

مدیریت حوزه آبخیز، مدیریت جامع، مدیریت پایدار، مشارکت، زنان روستایی