علی سلطانی - دانشیار دانشگاه شیراز
حسن ایزدی - استادیار دانشگاه شیراز
نگار آرامجو - دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی – واحد بین الملل دانشگاه شیراز

به کارگیری و توسعه سیستمهای حمل و نقل نوین ، امروزه تنها یک نیاز معمول برای مدیریت شهری نیست بلکه بسیاری از مدیران آن را یک ضرورت و نماد روزآمد بودن و یا به عبارتی مدرن بودن شهرها میدانند. از طرف دیگر توسعه حمل و نقل عمومی از جمله مترو هزینههایسرسامآوری را بر مجموعه مدیریت شهری وارد میکند که گاها شهرداری تا بیش از دو دهه درگیر فعالیتهای مرتبط با مترو میشود. شهر شیرازنیز از این امر مستثنی نیست و پیشرفت فیزیکی پروژه خط یک مترو، در دهه اخیر به دلیل مشکلات مختلف درونی و بیرونی دچار تحولات زیادی شده است. با این حال، یکی از اصلیترین موانع موجود را میتوان کمبود هزینه نام برد که باعث تاخیر در بهرهبرداری از ایستگاهها و سایربخشها میشود. یکی از اصلیترین این برنامهها توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی ( TOD ) است که مبتنی بر اصولی است که برنامههایتوسعهای و حمل و نقلی را به طور یکپارچه بررسی میکند و بر چهار اصل اساسی استوار است: فشردگی توسعه، اختلاط کاربریهای مختلف شهری، پیادهمداری و دسترسی به حمل و نقل . بنابراین در این پژوهش نیز سعی شده است که به کاربست این راهبرد توسعه در برنامه شهر شیراز همت گمارد. اصلیترین هدف این پژوهش ، تحلیل امکانهای درآمدزایی شهرداری در جهت جبران بخشی از هزینههای ایستگاههای مترودر خط 1 شیراز میباشد . بر این اساس با روش تحلیل کمی به امکانسنجی کاربست راهبرد TOD و استفاده عملیاتی از سیاستهای آن درجهت توسعه ایستگاههای خط 1 مترو شیراز میپردازد . نتایج برای هر ایستگاه نشان میداد که به طور متوسط حدود 50 % از این هزینهها قابل برگشت بوده و مابقی هزینهها نیازمند منابع بیرونی بوده. این شاخص برای کل ایستگاههای نهگانه نیز محاسبه شد که عدد 0.67 را نشان داد. بهعبارت دیگر حدود 67 درصد از هزینههای مترو با اجرای برنامههای پیشنهادی تامین خواهد شد. با این حال، درآمدهایی که شهرداری میتوانداز این طریق داشته باشد شامل دو بخش کلی میشود: عوارض و مشارکت در ساخت پروژههای مسکونی و تجاری. به عبارت دیگر مورد اول درآمدهای ناپایداری است که پس از مدتی به پایان میرسد اما مورد دوم که نتایج این پژوهش نیز با آن همسو بوده نشان از درآمدزایی پایدار برای شهرداری داشته است و پیشنهاد میشود که از آن در مدیریت شهری بهرهبردای شود .

توسعه مبتنی بر حمل و نقل ، ایستگاههای مترو ، درآمدها و هزینه ها ، هزینه – فایده