سمیرا زین الدینی - فارغ التحصیل ارشد مهندسی و مدیریت منابع آب دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته
صدیقه انوری - هیات علمی گروه اکولوژی، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته
زهرا زحمتکش - فارغ التحصیل دکتری مهندسی عمران گرایش مدیریت منابع آب دانشگاه تهران
سعید لطفی - کارشناس منابع آب معاونت حفاظت و بهره برداری، شرکت مدیریت منابع آب ایران، وزارت نیرو

مدیریت منابع آب در کشورمان بخصوص برای بخش کشاورزی که بزرگترین مصرفکننده آب است از اهمیت ویژهای برخوردار بوده و ضرورت آن در شرایط تغییر اقلیم بارزتر میباشد. هدف تحقیق حاضر، بهینهسازی تخصیص آب در شبکههای کشاورزی حوضه اهرچای (پاییندست سد ستارخان) تحت شرایط تغییر اقلیم میباشد. بدین منظور، ابتدا اثر تغییر اقلیم بر دما و بارش سالهای آتی با استفاده از خروجی مدل گردش عمومی و مدل ریزمقیاس WG_LARS مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه از این خروجیها برای تخمین مقادیر جریان ورودی به مخزن با مدل شبیهساز IHACRES و نیز برآورد نیاز آبی گیاهان با مدل CropWat استفاده گردید. همچنین به منظور تعیین مقادیر بهینه رهاسازی سالانه از مخزن، توزیع بهینه آب و سطح زیرکشت بین محصولات و برنامهریزی آبیاری بین مراحل مختلف رشد آنها از مدلهای برنامهریزی خطی و غیر خطی (LP ،NLP (استفاده گردید. نتایج نشان داد که در شرایط تغییراقلیم، بارش در دوره 2011 -2030 به مقدار 3/5 درصد نسبت به دوره های قبل کاهش داشته، در حالیکهمقادیردمایحداقل و حداکثر به ترتیب6/3 و 6/0 افزایش خواهد یافت. نتایج مدلهای بهینهسازی طی سالهای تاریخی 2011 - 2014 نشان داد که اعمال این روش در بهره برداری از مخزن و توزیع آب بین محصولات، منجر به کاهش %23 رهاسازی از مخزن و افزایش %28 سود سیستم می شود، که با اعمال آن تنها 44 درصد از کل سطوح قابل کشت خواهند بود. این مهم اهمیت توجه به نیاز آبی محصولات و حساسیت آنها به تنش های آبی را درمراحل مختلفرشد نشان میدهد. بنابراین روش بهینهسازی در دوره آینده نیز بکار برده شد و در نهایت با اعمال این روش تا انتهای دوره با توجه به پتانسیلهای آب منطقه تنها کاشت 46 درصد از کل سطوح امکانپذیر خواهد بود.

مدیریت تقاضا، بهینهسازی، برنامهریزی خطی و غیرخطی، تغییر اقلیم، سد ستارخان