مهدی جلالی - دانشیاردانشگاه فردوسی مشهد

ابن بابویه (شیخ صدوق) رییس المحدثین و شخصیت نامدار حدیثی شیعه در سده چهارم و آثار قلمی او بالغ بر300 کتاب و رساله بوده است. او که دانشمند زبردستی است در عرصه حدیث به شکل عام و در حوزه نقد حدیث به شکل خاص معیارها و ملاکاتی دارد که رهیافت ها و الگوهایی را به مثابه نقشه راه و سرمشق کار در خود نهفته دارند. برای نیل به تصویر نسبتا دقیق وکامل تری ازشاکله های شخصیت برجسته علمی ابن بابویه، شناخت الگوها، معیارها و روش او در قلمرو نقدالحدیث و مطالعه علمی آن سودمند و در حوزه مطالعات حدیث شناسی دارای اهمیت دارد؛ زیرا بررسی و شناخت مزبور ازجمله می تواند برای حدیث پژوهان حاوی درس هایی سودمند و الگوهایی کاربردی و رهیافت هایی عالی فراسوی درک و دریافت بهتر و مطمین تر حدیث باشد. اندیشه های نقادانه ابن بابویه درباره احادیث و روایات، نه یک جا بلکه در مطاوی آثارش قابل بازیابی است. دراین مقاله اندیشه ها، روش و رویکرد انتقادی شیخ صدوق در گستره نقدالحدیث در مواردی چون اخبار تقیه آمیز ، زیادات احادیث ، تحریفات حادث در اخبار و روایات ، احادیث متفرد و غیر مندرج در اصول کهن شیعه ، گرایش های فرقه ای و مذهب راویان ، نام و مسمای القاب و کنیه ها ، روایات معدول عنه ، روایات واخبار اهل سنت ، اخبار راویان واقفی مذهب ، متفردات برخی راویان ، مقوله سند برخی اخبار مشهور و... مورد مطالعه قرارگرفته و بررسی و ارزیابی شده اند.

حدیث، نقد حدیث، ابن بابویه، معیارها، رهیافتها، روش و رویکرد