زهرا چراغی - دانشجوی کارشناسی باستان شناسی دانشگاه بیرجند
قاسم اکبرپور - دانشجوی کارشناسی باستان شناسی دانشگاه بیرجند

تا قبل از سال 1930میلادی، به ندرت معماری سلجوقیان در ایران به عنوان سبکی مجزا به رسمیت شناخته می شد. از نظر توسعه هنرها به ویژه معماری، عهد سلجوقیان یکی از دوره های درخشان هنری است.مساجد به عنوان جزء مهم در فضای شهری از اهمیت وجایگاه ویژه ای برخورداراست .باورود اسلام وبرپایی مساجد در ایران معماران اسلامی در هردوره سعی کرده اند تا با بهره گیری از مهارت های معماران گذشته وابداع فنون وروش های جدید مساجد را با باشکوه ودر عین حال باحفظ فضای روحانیت ومعنویت بسازند. دردوره سلجوقی تغییراتی در پلان ،شیوه ساخت وتزیین مساجد روی می دهد،که بعضا برای اولین بار ازاین دوره در معماری مساجد رایج می گردد . پژوهش حاضر براین باور است که معماران ایرانی در عصر سلجوقی تمهیدات مهمی را در ساخت وتکمیل مساجد بکار برده اند ،لذا تمهیدات وشگرد های معماری مساجد اردستان و زواره می تواند در شناخت این تمهیدات بسیار راهگشا باشد.نتایج حاصل از این پژوهش می تواند درشناخت ویژگی ها واصول معماری اصیل ایرانی که در عصر سلجوقی توسط معماران ایرانی در معماری مساجد این دوره بکار گرفته شد موثر باشد .پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی وازجهت تحقیق و گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش کیفی بهره جسته است .

مساجد سلجوقی ،مسجد جامع اردستان ،مسجد زواره ،معماران اسلامی