آرش حق طلب - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری ، دانشگاه ارومیه ، ارومیه
مرتضی خسرونیا - استادیار دانشگاه ارومیه ، دانشکده معماری ، شهرسازی و هنر ، ارومیه

در هنر و معماری یک جامعه ی سنتی اصول سنت بر نیرو های خلاقه ی انسان اثر می گذارند و کل جامعه را در تمامیتی گرد می آورند. معماری از آن دست اسناد و مدارکی است که منابع غنی از گذشتگان را به همراه داشته و یقینا تجزیه و تحلیل این آثار می تواند ما را در دستیابی به اصالت و فرهنگ خود رهنمون ساخته و در جهت استفاده مثبت و هوشمندانه از این گنجینه ارزشمند یاری رساند. در این راستا توجه به ابنیه تاریخی خصوصا بناهای عام المنفعه همچون گرمابه ها حایز اهمیت فراوان بوده و می تواند نتایج ارزشمندی همچون شناخت هرچه بهتر معماری بومی , آداب, سنن و فرهنگ ایرانی را به همراه داشته باشد. عوامل متعددی در شکل گیری فرم و قرارگیری فضا ها در گرمابه ها تاثیر دارند و یکی از این عوامل مهم اقلیم منطقه ایست که حمام ها در آن احداث می شوند. تحقیق حاضر به بررسی دو عدد از حمام های دوره قاجار و مقایسه آنها با دو نمونه شاخص همان دوره در اقلیم های متفاوت خواهد پرداخت. گرمابه های کردشت جلفا وگلشن تهران به عنوان نمونه های اصلی مورد بررسی واقع شده و گرمابه های گلشن لاهیجان و گله داری بعنوان نمونه های شاخص استفاده خواهند شد. پژوهش حاضر ابتدا به بررسی سیر تحول گرمابه در تاریخ ایران خواهد پرداخت, سپس به بررسی نحوه قرار گیری فضاها و بررسی تک تک فضاهای شاخص گرمابه ها، معرفی و مقایسه آنها در چهار نمونه پرداخته و نتیجه گیری می کند که عمده تاثیر اقلیم بر ساختار گرمابه ها نه بر روی فضاها و سلسله مراتب آنها، بلکه بر روی مصالح ساخت و نحوه قرار گیری آنها در منطقه مورد نظر می باشد.

حمام ، اقلیم ، فضا ، نظافت , سنت ، قاجار