جعفر توکلی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
جواد دامن باغ - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

هدف: مقاله حاضر با هدف شناسایی تاثیر تعارض های حقوقی مالکیت اراضی زراعی بر کیفیت بهره برداری از اراضی کشاورزی در بخش ماهیدشت انجام گرفته است. شناخت این پیامدها ضمن روشن کردن اهمیت آن ها در اقتصاد روستایی، زمینه مناسبی برای برنامه ریزان در راستای ارایه راه کارهای مفید در مقابله با عوارض منفی این مساله خواهد بود. روش: پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تکیه بر داده های اسنادی و میدانی انجام گرفته است. مولفه های مورد مطالعه عبارت اند از: درآمد و سرمایه گذاری، مشارکت و اشتغال، الگوی کشت، مدیریت زمین و فرآیند تولید. بهره برداران زراعی بخش ماهیدشت، جامعه آماری تحقیق را تشکیل می دهند که با استفاده از روش قضاوتی 200 بهره بردار زراعی به عنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه 100 نفری درگیر تعارض ملکی زراعی و بدون تعارض ملکی زراعی در 8 روستای بخش با ابزار پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد، تعارض مالکیت زراعی در همه مولفه های یاد شده، تاثیر منفی بر بهره وری کشاورزی گذاشته است. گروه های مورد مطالعه از نظر این مولفه ها دارای تفاوت معناداری با سطح اطمینان 99 درصد هستند. در صورتی که تفاوت معناداری میان روستاهای مورد مطالعه تایید نشده است. محدودیت پژوهش: نبود مبانی نظری و پیشینه کافی مرتبط با موضوع پژوهش به عنوان محدودیت مطرح است.راه کارهای عملی: اصلاح نظام ارث بری با استفاده از نظر فقها و حقوق دانان از یک سو و نیز اقداماتی نظیر کاهش دیوان سالاری و زمان رسیدگی در بررسی این گونه دعاوی از سوی مراجع قضایی، ترویج و توسعه یکپارچه سازی اراضی زراعی و توسعه تعاونی های تولید می تواند در این زمینه راه گشا باشد. اصالت و ارزش: سیاست گذاران و برنامه ریزان مسایل روستایی و نیز اداراتی نظیر جهاد کشاورزی و دادگستری که به صورت مستقیم با امور روستا و دعاوی حقوقی کشاورزان در ارتباط هستند، می توانند از نتایج تحقیق حاضر در راستای برنامه های خود استفاده کنند.

تعارض مالکیت، نظام ارثبری، بهره برداری کشاورزی، اراضی زراعی، ماهیدشت