رضا حجازی زاده - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت معلم تهران
سعید جوی زاده - کارشناس ارشد آب و هواشناسی _ دانشگاه تربیت معلم تهران

خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی است که گاهی بلای طبیعی و خطرناک محسوب می‌شود که در نتیجه کمبود بارش کمتر از حد نرمال یا مورد انتظار پدید می‌آید. اگر این کمبود بارش در یک دوره زمانی طولانی مانند یک فصل یا بیشتر استمرار یابد نمی‌تواند نیازهای آبی مربوط به فعالیت‌های انسانی و محیط زیست را تامین کند. خشکسالی به خودی خود یک بلا (فاجعه) محسوب نمی‌شود بلکه تاثیر آن بر مردم محلی و محیط‌ زیست است که فاجعه‌آمیز یا نبودن آنرا مشخص می‌کند بنابراین نکته کلیدی در درک خشکسالی، درک ابعاد طبیعی و اجتماعی آن است. خشکسالی پدیده‌ای طبیعی است و در طول دورانهای مختلف اتفاق افتاده است لیکن اثرات آن در سالهای اخیر که رشد جمعیت و میزان مصرف آب افزایش داشته مشهودتر بوده است. در دوران گذشته نیز به نوعی آسیب‌های ناشی از خشکسالی به علت عدم اشراف و آگاهی انسان بر رموز طبیعت و عدم چاره‌جویی‌های مناسب بعنوان بلایی آسمانی تلقی شده است که نمونه‌ای از آن در کتیبه‌های عهد هخامنشیان در ایران باستان بدست آمده است. اثرات خشکسالی در کشور ما در حال حاضر به چالشی سنگین مبدل شده است زیرا همواره خسارات سنگینی را با خود بهمراه دارد. خشکسالی دارای اثرات سنگین اجتماعی است. در سال‌های خشک زمینه نزاع بین مصرف‌کنندگان منابع آب و همچنین کسانی که سهم حقابه آنها کاهش یافته است، گسترده‌تر است . خسارت‌های مادی سنگینی که کمبود آب و در نتیجه کمبود محصولات را به دنبال دارد حائز اهمیت است. یک بعد دیگر خشکسالی با خسارت به منابع آبی موجود، محدودیت تغذیه و تخریب کیفیت آب توام است. در زمان کم‌آبی افت کیفیت آب و امکان بروز آلودگی و امراض بیشتر می‌شود. از بین رفتن محصولات کشاورزی و دامی و اتلاف دام از جمله خسارتهای اقتصادی سنگین به کشاورزان و دامداران در طور دوره خشکسالی است. علاوه بر آن خشکسالی اثرات تخریبی در امور زیربنایی و رفاهی داشته و در مواردی موجب صدمات جانی می‌شود.