سودابه نورزاد - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
احمد احمدیان - استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران
محمد مقدم - استادیار، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
الهام دانشفر - دانشجوی دکتری، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

به منظور بررسی تاثیرات تنش خشکی و کودهای آلی و شیمیایی (NPK (بر خصوصیات مورفولوژیکی، زراعی و مقدار اسانس گشنیز، آزمایشی به صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربت حیدریه در سال زراعی 1389-90 انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح تنش خشکی (30 ،60 و 90 درصد ظرفیت زراعی) و چهار سطح تیمار کودی (عدم مصرف کود، کود شیمیایی کامل NPK) 60 :60 :40 ،(کود دامی (25 تن در هکتار) و ورمیکمپوست (25 تن در هکتار) بودند. صفات اندازهگیریشده شامل ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک بوته، عملکرد اندام رویشی، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای تنش خشکی و کودی بر صفات ذکرشده تاثیر معنا داری داشت. بیشترین عملکرد اندام رویشی (5371 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (3905 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب در تیمارهای بدون تنش همراه با کود شیمیایی و تنش ملایم با کود شیمیایی مشاهده شد. بیشترین درصد اسانس (77/0 درصد) و عملکرد اسانس (49/18 کیلوگرم درهکتار) در وضعیت تنش ملایم با کاربرد کود شیمیایی بهدست آمد. ازآنجا که استفاده از کود شیمیایی در تنش ملایم به افزایش درصد و عملکرد اسانس گیاه منجر میشود، کاربرد کود شیمیایی بهمنظور بهرهبرداری دارویی از گیاه گشنیز در وضعیت تنش ملایم آبی توصیه میشود.

تنش ملایم، خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد اسانس، عملکرد دانه، کود شیمیایی