امین حسین مرشدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی اکتشاف معدن، دانشکده فنی دانشگاه تهران
حسین معماریان - استاد مهندسی زمین دانشکده فنی دانشگاه تهران

در بررسیهای اکتشافی، بسیاری از عدم قطعیتها مرتبط با تفسیر اطلاعات کسب شده از قسمتهای زیر سطحی است .برای شناسایی قسمتهای زیر سطحی نیاز به حفاری گمانه داریم. یکی از بهترین روشهای کاهش عدم قطعیت، انتخاب بهینه محل حفاری است. عدم قطعیت را میتوان بر اساس خطای تخمین مدل کرد. در حفاریهای اکتشافی ژئوتکنیکی، پارامترهای مختلفی قابل اندازهگیری است. امروزه، روشها ی زمینآماری به طور گسترده ای برای تخمین، طبقه بندی،شبیه سازی و راهبرد طراحی شبکه نمونه برداری، از این میان به کار گرفته میشوند. کریجینگ یکی از ابزار های معم ول زمینآماری است که کاربرد گستردهای در تخمین کسب کرده است. در این تحقیق، از کریجینگ عادی برای بهینه سازی محل و تعداد گمانهها بر اساس محاسبه خطای کریجینگ و کمینه سازی به روش حداقل مربعات، استفاده شده است . به این منظور یک شاخص ضربی شامل خصوصیت کیفی سنگ (RQD) و آلگذری آن (مقدار لوژون) ، به عنوان پارامترهای ژئوتکنیکی، و خطای تخمین تعریف شد. خطای تخمین به متوسط خطای تخمین کریجینگ خصوصیات کیفی سنگ و مقدار لوژون وابسته است. در بررسیهای اکتشافی سدها، شناسایی محدودههای با حداکثر لوژون و خطای تخمین و حداقل مقدار کیفیت سنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. محل بهینه حفاریهای جدید بر اساس سه راهبرد طراحی می شود : کمینه کیفیت سنگ، بیشینه مقدار لوژون و بیشینه خطای تخمین. در این حالت شاخص ضربی عبارتست از : حاصلضرب مقدار لوژون در خطای تخمین تقسیم بر خصوصیت کیفی سنگ. به این ترتیب مناطق با بیشینه مقدار شاخص ضربی برای حفاریهای جدید، نمونه برداری و انجام آزمونهای صحرایی و آزمایشگاهی ضروری، کاندید می شوند.

خطای کریجینگ، حفاری بهینه، آزمایش لوژون، کیفیت سنگ (RQD)، شاخص ضربی، سد سمیلان