محمود مختاری - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قاینات
علیرضا کوچکی - استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

پژوهش های کیفی زعفران، مربوط به ارزیابی مقادیر مواد موثر بر قدرت رنگ دهی زعفران (کروسین و کروستین، پیکروکروسین و سافرانال) بر روی زعفران ایران و جهان در سال های اخیر اهمیت بیشتری یافته است.. به دلیل پراکندگی و تفاوت موجود در نتایج آزمایش های مختلف و جهت دستیابی به نتیجه منسجم، در این بررسی از رهیافت فراتحلیل استفاده شده است. به این منظور از میان 43 مطالعه بررسی شده، در ایران و جهان، تعداد 29 مطالعه که قابلیت فراتحلیل داشتند، انتخاب و تجزیه فراتحلیل شدند. نتایج بدست آمده فرض صفر تفاوت مواد کیفی ذکر شده در نمونه زعفران کشورهای مختلف را تایید کرد. بیشترین اثر مربوط به مقدار سافرانال سه کشور برتر به ترتیب، یونان g=7/208 کشور آذربایجان g=7/591 و نیوزلند g=5/496 بدست آمده و بیشترین اثر مربوط به مقدار کروسین به ترتیب، اسپانیا g=7/591 ایران g=4/758 و ایتالیا g=4/140 بدست آمده و بیشترین اثر مربوط به مقدار پیکروکروسین به ترتیب، اسپانیا g=6/353 ، هند g=6/130 و ایران g=5/586 بدست آمده است.مطالعات همگن بوده و خطای انتشار نشان ندادند. با توجه به میزان تولید زعفران ایران می توان نتیجه گرفت بالاترین کیفیت زعفران جهان مربوط به ایران است.

سافرانال، کروسین، پیکروکروسین، زعفران