سیدابوالقاسم نقیبی - دکتری فقه و حقوق خصوصی، دانشیار و معاون پژوهشی دانشگاه شهید مطهری

قواعد فقه خانواده، مجموعه قواعدی هستند که مبنای برخی از قوانین و مقررات در حقوق خانواده هستند یا در آنها موثر واقع می شوند. از منظری قواعد فقه خانواده به دو دسته عام واختصاصی تقسیم می گردند. مراد از قواعد عام، قواعدی است که علاوه بر حقوق خانواده، در دیگر معاملات یا عبادات نیز کاربرد دارند؛ مانند قاعده لاضرر، لاحرج، شروط غرور و الزام، در مقابل، قواعدی چون رضاع و فراش که تنها در حقوق خانواده کاربرد دارند، قواعد اختصاصی خانواده تلقی می شوند. در این مقاله، مهمترین قواعد عام خانواده و برخی رهیافت های کاربرد آنها در حقوق ایران ارایه می گردد. بعضی از احکام و گزاره های ناظر به حقوق خانواده مانند رجوع و لطلاق بید من اخذ بالساق ضابطه فقهی خانواده تلقی می گردند. جمع آوری قواعد و ضوابط فقهی و شناسایی بسترهای کاربرد آنها، امکان شکل گیری رویه قضایی را در موارد فاقد نص قانونی به دست می دهد و رهیافت های لازم برای تفسیر برخی قوانین را فراهم می آورد.

قاعده قفهی، حقوق خانواده، شروط لاضرر، لاحرج، الزام، غرور