الهام ضابطیان - دانشجوی دکتری شهرسازی پژوهشکده نظر و پژوهشگر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی-وزارت راه و شهرسازی
رضا خیر الدین - دکتری شهرسازی، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

یکی از بخش های مهم در زمینه مصرف انرژی شهرها هستند؛ بکارگیری روش های مدیریت شهری تاثیر قابل توجهی در مصرف بهینه انرژی دارد. در ایران، در بخش ساختمان و در مقیاس تک بنا، نسبتا پیشرفت خوبی حاصل شده است، اما در ذیل مباحث شهرسازی این موضوع هنوز بسیار نوپاست. لذا این پژوهش سعی دارد تا با ارایه برنامه راهبردی سلسله مراتبی (از نظر مقیاس برنامه ریزی) جهت بهینه سازی بهینه مصرف انرژی در شهرها در مقیاس کلان (و نه صرفا مقیاس طراحی شهری)، مدخلی برای مطالعات دقیق بین رشته ای آتی فراهم آورد. در این مسیر از فرآیندی که در سازمان اسکان ملل متحد در پیش گرفته شده، الگو برداری شده است. در واقع وجود یک برنامه جامع و بین بخشی که نهادهای مختلف مدیریت شهرهای کشورمان (از سطوح کلان تا خرد) در آن درگیر باشند، ضروری است. سطح کلان این برنامه مقیاس آمایشی و پس از آن سطوح برنامه ریزی منطقه ای، شهری و طراحی شهری هستند که درنهایت به مقیاس بنا خواهد رسید. روش پژوهش توصیفی بوده و پس از مطالعات اسنادی و بیان مفاهیم کلیدی مانند موارد استفاده از انرژی در شهرها، پایداری انرژی در شهرسازی به مرور نظریات مربوطه مشتمل بر توسعه پایدار، بوم شهرها و نوشهرسازی پرداخته شده است. در مرحله بعد برنامه ریزی کلان در دو بخش منطقه ای و شهری مشتمل بر: کنترل شهرنشینی و جمعیت پذیری شهرها، مکانیابی شهرهای جدید با توجه به عوامل موثر بر مصرف بهینه انرژی در هر شهر، برنامهریزی و طراحی شکل شهر و الگوی کلان توسعه شهری موثر در مصرف بهینه انرژی، برنامه ریزی راهبردی شهری با هدف بهینه سازی مصرف انرژی، ساختار حقوقی و نهادی مورد نیاز برای اجرا و نظارت بر اجرای برنامه های مذکور و در نهایت دو بخش برنامه ریزی اقتصادی شامل معرفی مالیات سبز و مالیات بر کربن و بخش برنامه ریزی اجتماعی و فرهنگی شهرها برای بهینه سازی مصرف انرژی ذکر شده اند.

برنامه ریزی راهبردی، بهینه سازی مصرف انرژی، شهر، مقیاس برنامه ریزی