نبات نقشبندی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، اشنویه، ایران
مجید عسکری حصنی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

زمینه و هدف: سم گلایفوزیت از سموم علف کش سیستمیک و غیرانتخابی است که برای کنترل گیاهان استفاده می شود اما اثرات مضری بر جانوران دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت کشنده گلایفوزیت و تاثیر آن بر فاکتورهای خون شناسی و تغییرات رفتاری ماهی کپور معمولی انجام شد. روش بررسی: ماهیان در معرض غلظت های مختلف سم گلایفوزیت (5، 10، 20، 30 و 40 mg/L) و یک گروه شاهد در طی 96h قرار گرفتند. از نمونه ها خونگیری و فاکتورهای خونی سنجیده شد. در طول دوره آزمایش، میزان تلفات و رفتارهای ماهیان ثبت گردید. براساس میزان تلفات، میزان NOEC ،LOEC ،LC₅₀ و MATC محاسبه شد. یافته ها: در شروع آزمایش رفتار هایی مانند جهش در سطح آب، تحرک بالا و سپس تجمع در بستر و در نهایت تنفس در سطح، عدم تعادل، سستی و مرگ در تیمارهای مختلف مشاهده گردید. میزان LC₅₀ گلایفوزیت برای این ماهی برای زمان های 24، 48، 72 و 96 h به ترتیب 36/09، 30/46، 21/78، mg/L 20/05 و میزان NOEC، LOEC و MATC به ترتیب 6/66، 4/73 و 2/005 mg/L محاسبه شد. با افزایش غلظت سم تغییرات معنی داری در میزان فاکتورهای خونی شامل گلبول های قرمز و سفید، هماتوکریت، هموگلوبین، پروتیین کل، گلوکز، کورتیزول و غیره مشاهده شد (p<0/05). نتیجه گیری: سم گلایفوزیت با درجه نسبتا سمی است و در غلظت بالا تاثیرات شدیدی بر فیزیولوژی و سیستم ایمنی ماهیان دارد. فاکتورهای خونی و تغییرات رفتاری می توانند به عنوان آزمایش تشخیصی سلامت محیط و همچنین شاخص استرس سموم در اکوسیستم های آبی استفاده شوند.

سموم کشاورزی، گلایفوزیت، ماهی کپور معمولی، فاکتورهای خونی، سلامت محیط