حامد محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
مهدی مرادی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

امروزه محدود بودن منابع شهری، مصرف ناپایدار، آلوده کردن محیط زیست، کلافهای سردرگم ترافیکی، تقلب های مالیاتی، هزینه های مضاعف جمع آوری زباله، فرسایش و تخریب سریع اموال عمومی و مبلمان شهری، تنوع فرهنگی بدون وجود مدارا، مساله ادغام اجتماعی، عدم احساس تعلق به شهر و حتی محله و در پیوند با آن، فقدان مشارکتهای اجتماعی در حل مشکلات زیست شهری با رویکردی که مشارکت مردمی به عنوان کلید توسعه جوامع انسانی عمل می کند، گره خورده است. بدین ترتیب با گسترش گروه های انسانی، مشارکت شهروندی در توسعه پایدار شهر تجلی پیدا می کند. با اینکه در سطح نظری برای مشارکت اهمیت زیادی قایل میشونداما به لحاظ عملی شواهد متقنی وجود ندارد. بخشی از دلیل آن این است که انتظارات مختلفی از پیامد مشارکت وجود دارد. هدف در اینجا بررسی موضوع مشارکت، ماهیت برنامهریزی مشارکتی، رویه های آن و اینکه چگونه میتوان به فرآیندی دست یافت که در آن ضمن احترام به آراء و نظرات ذینفعان و ذینفوذان، برنامهای درخور ارایه گردد. این تحقیق از حیث ماهیت توصیفی_تحلیلی است که با استفاده از روش تحلیل محتوا به ارزیابی اسناد کتابخانه ای در خصوص جنبه های مختلف مشارکت میپردازد.. نوشته حاضر در چند بخش کلی شامل کلیات، برنامهریزی مشارکتی و جمع بندی ارایه گردیده است. با بررسی انواع برنامهریزیهای مشارکتی طبق معیارهای اصلی این نظریه میتوان دریافت که بسته به موضوع و سطح برنامهریزی گاه از مشارکت بعنوان پارادایم و گاه در سطح یک تکنیک میتوان بهره برد. در انتها به این نتیجه میرسیم که کشور ایران با وجود سیر تکامل نظریه های برنامه ریزی مشارکتی، هنوز در مراحل ابتدایی این موضوع به سر میبرد و برنامهریزی شهری تنها به دست حکومت صورت میگیرد. در این خصوص میتوان با ایجاد نهادهای مردمی با دامنه اختیارات وسیعتر از حال حاضر و اعطای قدرت تصمیم گیری، به سطوح ارزشمندتر شهرسازی مشارکتی دست یافت.

برنامه ربزی؛ مشارکت شهروندان؛ برنامه ریزی شهری مشارکتی؛ سرمایه اجتماعی