طیبه مردانه - کارشناسی ارشد، گروه بیماری شناسی گیاهی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
سیدمحمدرضا موسوی - دانشیار، گروه بیماری شناسی گیاهی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

یکی از مهمترین بیماری های گیاهی که به بیش از 2000 گونه گیاهی حمله کرده و خسارات فراوانی را به محصولات کشاورزی وارد میکنند، نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp.) هستند. کنترل نماتدها بسیار دشوار بوده و در حال حاضر بر پایه مبارزه شیمیایی استوار است. به خطر افتادن سلامت انسانها و آلودگی محیط زیست در سالهای اخیر دانشمندان را بر آن داشته است که به دنبال روشهای کمخطرتر باشند. اضافه کردن بقایای گیاهی به خاک میتواند روش مناسبی برای کنترل این نماتد باشد. در این پژوهش پودر چهار گیاه دارویی اکالیپتوس (برگ)، خارخسک (برگ و ساقه)، اسپند (دانه و ریشه) و درمنه (اندام هوایی) به نسبت %5 با خاک مخلوط شده و درگلدانهای یک کیلوگرمی ریخته شد. نشاهای گوجه در گلدانها کاشته شده و پس از یک هفته با 2000 عدد تخم یا لارو نماتد M. javanica آلوده شدند. دو تیمار به عنوان شاهد در نظر گرفته شد که در یکی از نماتدکش کادوزافوس با نسبت 0/2 میلی گرم ماده موثره به ازای هر گلدان استفاده شد و در دیگری از هیچ ماده ی کنترل کننده استفاده نشد. هشت هفته بعد، فاکتورهای رویشی گیاه گوجه فرنگی و فاکتورهای تکثیری نماتد بررسی شد. نتایج آزمایش گلخانهای نشان داد که در کوتاه مدت، سم شیمیایی کادوزافوس از تمام تیمارها اثر بهتری در کنترل نماتد و افزایش پارامترهای رشدی گیاه میزبان دارد. البته کاربرد پودر برگ و ساقه خارخسک و اندام هوایی درمنه نیز توانست نماتد را در حد قابل قبولی (به ترتیب 67 و 59 درصد) کنترل کند. انجام آزمایش در شرایط مزرعه ای میتواند نتایج این پژوهش را تایید کرده و آن را برای شرایط مزرعه ای قابل توصیه نماید.

اصلاح خاک، گیاه دارویی،نماتدمولد گره ریشه ،کنترل