علیرضا مظفری تازه کندی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
سهراب سعیدی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی و دانشجوی دانشگاه ارومیه

تمثیل و کاربرد آن در ادب پارسی سابقه ای دیرینه ای دارداز میان بزرگان و عالمان ادبی یکی از کسانی که از تمثیل های رایج در میان مردم عامه، به بهترین وجه استفاده کرده سخنور شروان افضل الدین بدیل علی نجار است؛ افضل الدین بدیل خاقانی شروانی، شاعری ست که احساسات ملی و وطنی او به شدت قوی است، به سرزمین نیاکان خویش مهر می ورزد او مسلمانی معتقد و پاک اعتقاد است و به حکم همین ایمان قلبی میهنش را سرزمینی سرافراز می خواهد. او در لباس تمثیل و بخصوص تشبیه تمثیل مضامین و موضوعات بکر شعری مختلفی را از جمله: زهد، توحید، تحقیق، موعظه، پند و حکمت، تعلیم، عرفان و تصوف، گله و شکایت از روزگار، حبس و بند و... از خود به یادگار گذاشته است. به دیگر سخن: از آنجا که تمثیل یکی از مباحث گسترده، پرسابقه و پرکاربرد در اشعار شاعران در دوره های مختلف شعر فارسی است. خاقانی که یکی از نمایندگان صاحب سبک شعر در دوره سلجوقی محسوب میشود که به مقوله تمثیل نگاهی ویژه دارد. دراین مقاله نگارندگان در ابتدا ضمن پرداختن اجمالی به تعریف های مختلف تمثیل، شرح مختصری از زندگانی خاقانی را می آورند، و در ادامه بررسی اشعار خاقانی را از جنبه ابزار کاربرد تمثیل پی می گیرند.

خاقانی، تمثیل، ابزار کاربرد تمثیل قصاید، شاعر صبح