عثمان هدایت - کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه کردستان

هدف کلی پژوهش حاضر، شناسایی و تغییر شرایط امکان های مداخله در سیاست های گمرکی برای بازشناسی و برجسته کردن نقش مرزنشینان شهرستان مریوان (اختصاصا کولبران) در این سیاست ها میباشد. باتوجه به اینکه سیاست های گمرکی تاثیر بالقوهای (چه در جهت مثبت یا منفی) بر زندگی مرزنشینان و مسایل پیشروی آنها میگذارد،همواره اتخاذ و چگونگی اعمال این سیاست ها، مهم و درعین حال، مساله زا بوده است. مفروضه ی بنیادین ما این است که سیاست های گمرکی، مرزنشینان و کولبران را حذف کردهاند. بنابراین اتخاذ به رویکرد پساتوسعه که با محور قرار دادن مردم و سازمان های غیردولتی، توسعه را از پایین به بالا و از درون جامعه به پیش میبرد به نقد ساختارها و سیاستهایی که در جهت انقیاد و حذف آنها عمل میکنند، بهره جسته ایم. همچنین با به کارگیری روش اتنوگرافینهادی درصدد5 واکاوی و انتقاد از سیاست ها، متون نهادی و عملکردهای نهاد گمرک به عنوان نهادی برجسته در تحقق توسعه ی مناطق مرزنشین و ارایه راهکارهایی برای آن، برآمده ایم. تجربیات کولبران حاکی از حذف آنها (نقش و جایگاه، اجتماع و فرهنگ و اقدامات آنها)، در این سیاست ها و اقدامات گمرکی میباشد. گمرک با استراتژی حفظ کولبری و درعین حال حذف کولبران از سیاست هایش و با مکانیسم ها و اعمالی نظیر کارت مرزنشینی و پیلهوری و ایجاد بازارچه های مرزی در این راستا عمل میکند. اما کولبران برای پرکردن خلاء ناشی از این حذف به اقداماتی از جمله تشکیل شورای مرز، گروههای غیررسمی محلی، تعاونی مرزنشینان و اعتراضهایی دست زده اند اما اساسا بیکارکرد و غیرموثر بودهاند. لذا لازم است گمرک به سیاست های بازتوزیع گرایانه ای ازجمله گنجاندن نقش و جایگاه آنها در قوانین و سیاست های گمرکی، تشکیل کارگروه های ویژه، سرمایه گذاری مالی و ارایه خدمات رفاهی و آموزشی دست بزند.

تجربه ی کولبران، سیاست های گمرکی، روکرد پساتوسعه ی، اتنوگرافی نهادی، امکان های مداخله