منصور شعبانی - استادیار زبان شناسی همگانی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

هدف از نگارش مقاله حاضر، بررسی حذف گروه فعلی و حذف متمم فعل های وجهی و فعل های اصلی فعل هایی که بند را به عنوان متمم می پذیرند) در زبان فارسی است. بدین منظور، پس از مرور و نقد مطالعات انجام شده درباره این ساخت در زبان فارسی، به بررسی حذف متمم فعل وجهی و فعل اصلی پرداخته می شود. از آنجا که در زبان فارسی نمی توان گروه فعلی را حذف و زمان جمله را ابقا کرد، باید گفت که در زبان فارسی، برخلاف زبان انگلیسی، ساخت حذف گروه فعلی (طبق تعریفی که در زبان شناسی زایشی به آن استناد می شود) وجود ندارد. اما در یک ساخت مشابه، امکان حذف متمم فعل های وجهی جز باید و فعل های اصلی در صورت احراز شرایط حاکم بر حذف وجود دارد. فعلهای وجهی به لحاظ واژ - نحوی فعل اصلی به شمار می آیند و جایگاه نحوی این دو یکسان است؛ از این رو، حذف متمم هر دو آنها یک ساخت واحد تلقی می شود. خروج سازه ای مانند مفعول از جایگاه حذف، وجود پدیده مرجع ناپیدا و امکان خوانش دقیق و نادقیق از ویژگی های نحوی مهم این ساخت به شمار می آید. نتایج این تحقیق نشان میدهد که در این ساخت، مشخصه حذف روی فعل کوچک می نشیند و پس از ارتقای فعل به جایگاه فعل کوچک و بازبینی مشخصه های تعبیرناپذیر از طریق رابطه تطابق، متمم فعل حذف می شود، اما فعل کوچک ابقا می شود. طبق شواهد مطرح شده، گروه فعلی واقع در بالای گروه متمم نما حذف می شود؛ از این رو، این ساخت، حذف گروه فعلی با ابقای فعل کوچک به شمار می آید.

حذف گروه فعلی، متمم فعل، مشخصه حذف، حذف گروه فعلی با ابقای فعل کوچک، تطابق