مهدی ایزدی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)
اسلام ملکی معاف - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

زیارت شریف عاشورا علاوه بر نسخه رایج که اولین منبع آن نسخه های خطی متاخر مصباح المتهجد شیخ طوسی است دو گونه دیگر نیز دارد که در کامل الزیارات این قولویه قمی و نسخه های متقدم مصباح المتهجد شیخ طوسی نقل شده اند. در هیچیک از نسخه های غیر رایج این زیات عبارت: ابدا و اولا ثم الثانی و الثالث و الرابع به اینگونه نیست. در این مقاله، گونه های مختلف این عبارت با یکدیگر مقایسه و نسخه رایج با توجه به معیارهای ذیل نقد می شود: 1- قدمت؛ 2- اعتبار منبع؛ 3- اعتبار سند؛ 4- سازگاری عبارت مورد نظر با بقیه متن؛ 5- سازگاری با سیره امامان (ع)، حاوی مباحث: روش ایمه (ع) در مقابله با سیاست امویان، رازداری، مدارا و تقیه در سیره ایمه (ع)، سازگاری بین تبری، تقیه و رازداری در زیارت ماثور.

زیارت عاشورا، نقد متن حدیث، سبک شناسی زیارات، تبری، تقیه، وحدت اسلامی