هوشمند عطایی - استادیار دانشگاه پیام نور اصفهان
فریبرز احمدی - کارشناسی ارشد اقلیم شناسی ، دانشگاه پیام نور اصفهان

پدیده گرد وغبار یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی چند سال اخیر استان خوزستان می باشد که بسیاری ازمکانیزم های اجتماعی ، اقتصادی و حتی اداری این منطقه را دچار اختلال نموده است . دراین تحقیق وضعیت گردوغبار استان خوزستان در پنج ایستگاه سینوپتیک آبادان ، اهواز ،بستان ، دزفول و 2001 ) مورد بررسی - مسجدسلیمان از نظرآماری و الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال وسطح زمین در دوره ( 2005 قرارگرفته است. با توجه به تجزیه و تحلیل آماری داده ها و بررسی انجام شده ،روزهای حاد گرد وغباربا توجه به فراوانی در سالهای 2003 و 2005 مشخص و ماههای ژانویه ، ژوئیه بعنوان نماینده فصل های زمستان و تابستان در سال 2005 و ماه اکتبر نیز به عنوان نماینده سال 2003 استخراج گردید و الگوهای گردشی سطوح 500 هکتو پاسکال و سطح زمین آنها موردبررسی قرارگرفت و نتایج زیر حاصل شد .در فصل سرد سال که هسته کم ارتفاع و امواج غربی بر روی اروپا و دریای مدیترانه شکل می گیرند به علت سنگینی هوای سرد در این ایام اجازه نفوذ به عرض های پایین را به خوبی پیدا می کنند و تراف آنها برروی بیا بانهای خاور میانه قرار می گیرد و با توجه به شرایط گرمایی و حرارتی این منطقه قسمت جلو ترافها که به سمت شرق گرایش دارند بصورت فراز(ریج) در آمده واختلالات هوا را ایجاد می کنند و چون این بیابانها خشک هستند شرایط توربلانسی و باد و گرد وغبار ایجاد می شود که به سمت غرب و جنوب غربی کشیده می شوند.در فصل گرم سال که کم فشار های حرارتی به سمت عرض های بالاتر کشیده می شوند در اثر برخورد با کم فشار ها و پرفشار های فوقانی اختلاف فشار حاصل شده و خشکی شدید منطقه نیز مزید بر علت شده و دیده گرد وغبار در منطقه شدت می یابد.بررسی های بعمل آمده جهت تعیین منشاءگرد وغبار براساس تصاویرماهواره ای والگوهای گردشی نشان می دهد که پدیده گرد وغبار دارای دوکانون اصلی منطقه غرب بغداد و موصل تا بحرالملح و هور العظیم می باشد.

تحلیل آماری ، گرد وغبار، الگوهای سینوپتیکی ، استان خوزستان