رسول عباسی - استادیار دانشگاه حضرت معصومه ع
غلامرضا طالقانی - دانشیار دانشگاه تهران
حسن عابدی جعفری - استادیار بازنشسته دانشگاه تهران
ابوالحسن فقیهی - استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی

یکی از پرسش های همیشه مطرح در عملکرد مساجد محلی، چگونگی تعامل سازمان های محیطی با آنان است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عناصر الگوی تعاملی مسجد با سازمان های محیطی مرتبط صورت گرفته است. روش طراحی الگوی مفهومی در این پژوهش، مفهوم سازی عملی منفرد است. روش تحقیق نیز روشی ترکیبی است، مشتمل بر مصاحبه اکتشافی، مشاهده و نظرسنجی دلفی از خبرگان. گردآوری اطلاعات از منابع مختلف علمی و دینی انجام شده است. در این پژوهش، تعامل سازمان های محیطی با مسجد در سه بعد روابط حمایتی، نظارتی و اطلاعاتی پیشنهاد شده که در فرایند نظرخواهی از خبرگان هر سه بعد مورد تایید قرار گرفتند. در بخش پیشنهادهای تحقیق نیز با توجه به رتبه بالای بعد روابط حمایتی مهم ترین توصیه، پرهیز از متمرکز و دولتی نمودن امور مساجد، چه در سطح محلی و چه نهادی است؛ از این رو، پیشنهاد می شود مدیریت کارکردهای مساجد با محوریت و نظارت امامت مسجد به تیمی از فعالان مردمی واگذار گردد.

مدیریت اسلامی، مدیریت مسجد، الگوی تعامل، سازمان های محیطی