یداله دادگر - استاد دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
روح اله نظری - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه فردوسی

امروزه توسعه پایدار ضرورتی اجتناب ناپذیر برای کشورها و مناطق مختلف جهان است. برخلاف الگوهای سنتی توسعه، رویکرد توسعه پایدار بر توسعه همه جانبه تاکید داشته و عدالت اجتماعی و ملاحظات زیست محیطی از جمله ابعاد اساسی آن تلقی می شود. در حقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه صرف اقتصادی و حتی صرف زیست محیطی تمرکز ندارد، بلکه به جنبه های انسانی، اجتماعی و اقتصادی توسعه هم توجه می کند. توسعه پایدار بطور کلی محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است. آگاهی از نقاط قوت و ضعف مناطق برای دستیابی به توسعه پایدار نوعی ضرورت جهت ارائه طرح ها و برنامه های مربوط به توسعه آن مناطق به حساب می آید. علاوه بر این توسعه منطقه ای از مفاهیم مورد توجه در سیاستگذاری در ابعاد کلان است. براساس توسعه منطقه ای توجه به توزیع بین منطقه ای منابع در جهت دستیابی به توسعه پایدار و استفاده از قابلیت های مناطق مختلف در رسیدن به اهداف توسعه به عنوان محورهای مهم تصمیم گیری مطرح می شوند. توجه به ابعاد اجتماعی و اقتصادی در امور بین نسلی و همچنین توانمندسازی، برابری فرصت ها و توسعه انسانی به تحقق توسعه پایدار کمک می کنند. با این نگرش این مقاله به بررسی آسیب های اجتماعی و اقتصادی و توسعه پایدار در استان کرمانشاه می پردازد. استان کرمانشاه یکی از ده استان نفت خیز و گازخیز کشور است که دارای منابع زیاد و پتانسیل و ظرفیت های اقتصادی قابل توجه است. از این رو این مقاله با استفاده از شاخص های مختلف اجتماعی اقتصادی و زیست محیطی برای دو مقطع 1385 و آستانه سال 1396 به بررسی وضعیت استان ها در رسیدن به توسعه پایدار با روش تاپسیس می پردازد. نتایج مطالعه نشان می دهد استان کرمانشاه در آغاز سال 1396 در زمینه شاخص های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کل در برخی موارد وضعیت نامناسب و در برخی موارد دیگر وضعیت قابل قبول را کسبنموده است. این مطالعه در ضمن نوعی مقایسه بین استان کرمانشاه و دیگر استان های کشور را به عمل آورده است. نتیجه کلی نشان می دهد که همه استان های کشور (بجز استان های قزوین، آذربایجان غربی، قم، کردستان، زنجان، اردبیل، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، سمنان، یزد و کرمان) در زمینه توسعه پایدار در وضعیت قابل قبولی هستند ولی هیچ استانی وضعیت مناسبی ندارد. در نهایت با در نظر گرفتن پتانسیل ها و ظرفیت ها و با استفاده از متغیرهای اجتماعی و اقتصادی از جمله نرخ بیکاری، نرخ طلاق، ضریب شهرنشینی، ضریب جینی، شاخص فلاکت، خودکشی و ... استان کرمانشاه در مقایسه با دیگر استان های کشور وضعیت نامناسبی دارد. در عین حال میتوان نتیجه گرفت که سطح توسعه در استان های کشور یکسان نیست و تفاوت هایی در این زمینه دیده می شود. ضرورت انجام سرمایه گذاری های زیست محیطی، ایجاد بهبود در شاخص های کلان بویژه شاخص فلاکت و عزم جدی برایارتقاء سطح آموزشی و بهداشتی را می توان نمونه توصیه های سیاستی این مقاله برای کرمانشاه در نظر گرفت.

شاخص های اجتماعی و اقتصادی، توسعه پایدار، استان های کشور، کرمانشاه، روش تاپسیس