معصومه اسکندری - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
پیام پورمحمدی - استادیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
خلیل عالمی سعید - دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

درخت خرما به راحتی از بذر رشد می کند ولی به دلیل هتروزیگوسیتی معمولا خرمای نامرغوب و مخلوط تولید می کند که برای بازارهای تجاری مناسب نیست. علاوه بر این 10-6 سال طول می کشد که درخت میوه دهد و همچنین نر و ماده بودن درختان تا زمان گلدهی قابل شناسایی نیست ( 1). تکثیر از طریق پاجوش منجر به حفظ کلیه صفات و خصوصیات پایه مادری در گیاه جدید می گردد و در حال حاضر رایج ترین، مناسب ترین و ارزانترین روش تکثیر نخل در دنیاست. اما تکثیر پاجوش محدودیت هایی از قبیل سرعت پایین تکثیر، امکان انتقال بیماری از طریق پاتوژن ها و آفات و تولید مقدار محدودی از پاجوش ها را دارد، که به این دلایل از روش کشت بافت پایه ماده نخل برای تولید انبوه و کاملا مشابه با پایه مادری ارقام برتر و با تقاضای زیاد استفاده می شود. دو روش موفقیت آمیز در کشت بافت خرما، جنین زایی سوماتیکی و اندام زایی می باشند ( 2). در روش جنین زایی سوماتیکی، جنین ها از کالوس های جنین زا تولید می شوند که تولید زیاد و سرعت تکثیر از مزایای این روش است اما احتمال ایجاد جهش و تنوع سوماکلونال در این روش زیاد است. در روش اندامزایی مستقیم تشکیل گیاهچه مستقیما از بافت گیاه مادر و بدون ایجاد کالوس انجام می شود. این گیاهچه ها کاملا شبیه به گیاه مادر هستند ( 3). برای اندام زایی از غلظت کم تنظیم کننده های رشد استفاده می شود و مرحله کالوسزایی وجودندارد، در نتیجه احتمال بوجود آمدن جهش و خطر تنوع سوماکلونال در بین گیاهان حاصل را کم می کند. رقم استعمران نخل خرما بالاترین سطح زیر کشت در استان خوزستان را دارد و مهمترین رقم صادراتی استان می باشد. هدف از این تحقیق تعیین معرفی دستورالعمل تجاری مناسب برای تکثیر این رقم با استفاده از اندامزایی مستقیم می باشد.