جلیل کرمان نژاد - دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان
الهام قنبری عدیوی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد

یکی از مهم­ترین عوامل طراحی و استفاده از این روش آبیاری قطره­ای زیرسطحی، تعیین پیاز رطوبتی تحت تاثیر بافت خاک و مشخصات قطره چکان­ها می­باشد. به­منظور بررسی توزیع رطوبت و شوری خاک و تعیین بهترین عمق نصب لوله آبده و فاصله قطره­چکان­های آن، خاکی با بافت سنگین (رسی­سیلتی)، در مزرعه نیشکر تحت آبیاری قطره­ای زیرسطحی با یک ردیف لوله قطره چکان­دار موردبررسی قرار گرفت. در این آزمایش از لوله­های قطره­چکان­دار با دبی 2/1 لیتر در ساعت استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه عمق نصب لوله آبده (15، 20، 30 سانتی متر) و دو فاصله قطره چکان­ها (50 و 60 سانتی متر) در سه تکرار انجام شد. بیشترین توسعه عرضی و عمقی رطوبت به ترتیب برابر 60 (هر سمت لوله آبده) و 90 سانتی متر در تیمار عمق نصب لوله 20 سانتی­متری مشاهده شد. نتایج نشان داد، شوری خاک در لایه 30-0 سانتی متری در طول دوره اندازه­گیری (یک سال) روندی افزایشی و در عمق­های 60-30 و 90-60 در این دوره روندی کاهشی داشته همچنین به ازای یک دوره مشخص با افزایش فاصله افقی از لوله آبده مقادیر شوری خاک افزایش داشته است. بیش­ترین میزان شوری در تیمار مربوط به فاصله 50 سانتی­متر بین قطره­چکان­ها روی لوله آبده و در نقطه­ای با فاصله افقی 60 سانتی­متر از لوله آبده در لایه با عمق 15 سانتی­متری از سطح، معادل 13 دسی زیمینس بر متر بدست آمد. هم­چنین به منظور تخمین رطوبت، روابطی بین فاصله از لوله و مقدار رطوبت خاک در دو جهت افقی و قائم ارائه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که این روابط در جهت افقی و قائم عمکرد قابل قبولی دارند. درنهایت بهترین عمق نصب لوله آبده و فاصله قطره چکان­های آن با توجه به گسترش پیاز رطوبتی و توسعه شوری در خاک به ترتیب معادل 20 و 50 سانتی متر به دست آمد.

بافت خاک, پیاز رطوبتی, لوله آبده