محمد امین ابریشمی راد - استادیار گروه حقوق دانشگاه سمنان، سمنان،
حمید نظریان - دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران، تهران،

مستنبط از اصول متعدد قانون اساسی (مانند اصول ۵۸، ۷۱ و ۸۵)، برخی فرایندهای مقرر در آییننامه داخلی مجلس و نظرهای متعدد شورای نگهبان در این زمینه، رویکرد غالب نظام حقوقی کشور را باید مبتنی بر مشارکت حداکثری و فعال نمایندگان مجلس در فرایند قانونگذاری معرفی کرد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی، در پی پاسخگویی به این پرسش است که کیفیت مشارکت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در فرایند قانونگذاری باید چگونه باشد؟ در این پژوهش ضمن اثبات ضرورت مشارکت حداکثری و فعال نمایندگان مجلس در فرایند قانونگذاری، رویههای ناقض این رویکرد شناسایی و تحلیل شده است. مبتنی بر یافتههای تحقیق، برخی فرایندها و رویههای قانونگذاری ایران از نظر منوط بودن بررسی مواد و اجزای طرحها و لوایح به اعلام مخالفت نمایندگان، تصویب برخی طرحها و لوایح از جمله در زمینه دائمی ساختن قوانین آزمایشی و تصویب طرحهای تنقیحی بهصورت مجموعی و همچنین عدم مشارکت حداکثری و فعال نمایندگان در بررسی پیوستها و ضمایم طرحها و لوایح -بهخصوص پیوستهای لوایح بودجه و موافقتنامههای بینالمللی، با رویکرد غالب نظام حقوقی ایران انطباق ندارد. ازاینرو اصلاح فرایندها و رویههای مذکور بهمنظور انطباق با این رویکرد مورد انتظار است.

تصویب مجموعی, تصویب انحلالی, فرایند قانونگذاری, مشارکت حداکثری نمایندگان, مشارکت فعال نمایندگان, مشارکت آگاهانه نمایندگان