فیروز محمودی - دانشیار رشته مطالعات برنامه درسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
احد عظیمی آقبلاغ - دانشجوی دکتری مطالعات برنامه درسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
سیدهادی مدنی - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شاهد تهران. تهران. ایران.

این پژوهش با هدف مطالعه ویژگی های عناصر برنامه درسی در مدارس عشایری، از منظر معلمان ابتدایی، انجام شد. مطالعه حاضر در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ با رویکرد کیفی، از نوع تحلیل محتوای کیفی هدایت شده با نمونه گیری هدفمند و از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با ۱۵ نفر از معلمان شاغل در مدارس عشایری انجام گرفت. تجزیه وتحلیل متن مصاحبه ها به صورت دستی و همزمان با جمع آوری داده ها انجام شد. اعتمادپذیری یافته ها با استفاده از غوطه وری و مطالعه مکرر و بازنگری توسط مشارکت کنندگان و خبرگان به دست آمد. با استناد به عناصر برنامه درسی پیشنهادی Maleki (۲۰۱۵)، هفت عنصر در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفت. ویژگی های عناصر برنامه درسی عشایری با طبقه های اصلی شامل هدف (هدف از تحصیل اکتفا به سوادآموزی در حد ابتدایی)، محتوا (محتوای نظام متمرکز؛ چالشی برای دانش آموزان و معلمان عشایری)، مواد آموزشی (کمبود امکانات و ملزومات آموزشی)، راهبردهای یاددهی- یادگیری (چالش های پیش روی راهبردهای یاددهی- یادگیری؛ نقش چندگانه حرفه ای معلم)، زمان (غیبت های غیرموجه زیاد و از دست رفتن زمان)، فضا (نبود تعامل بین خانه و مدرسه؛ مشکلات فضای فیزیکی مدرسه)، ارزشیابی (موانع ارزشیابی توصیفی - کیفی)، از داده ها استخراج شد. نتایج حاصل نشان داد، علی رغم تاکید اسناد بالادستی و اساسنامه های آموزش وپرورش، مبنی بر منطبق کردن برنامه های درسی با بستر زندگی عشایری، این مهم اتفاق نیفتاده است؛ لذا اقدامات عملی از سوی متصدیان امر ضرورت دارد.

مدارس عشایری, عناصر برنامه درسی تحلیل محتوای کیفی هدایت شده