اسماعیل علی اکبری - گروه جغرافیای سازمان مرکزی دانشگاه پیام نور
نفیسه السادات میرایی - جغرافیا و برنامه ریزی شهری

میان­بافت شهری با لرزه­خیزی و آسیب­شناسی لرزه ای، پیوندهای تنگاتنگی وجود دارد. بافت، نه تنها به­واسطه خصوصیات کالبدی، بلکه از طریق مولفه های غیرکالبدی (کارکردی)، در کنشی مکان­مند، از قابلیت لرزه­خیزی زمین متاثر شده و بر آن تاثیر می گذارد. این مقاله می کوشد، با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از داده های اسنادی و هشت شاخص (فاصله از گسل،کیفیت بنا، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیت، درجه محصوریت، کاربری زمین، سطح سرویس ترافیک و فاصله از مراکز درمانی) که در مدل تحلیل سلسله­مراتبی معکوس (IHWP) تحلیل شده­اند، سطوح و پهنه های آسیب پذیری لرزه ای را در بافت شهرک ولیعصر تبریز شناسایی نماید. یافته ها نشان می دهد ۵۴ درصد بافت شهرک در پهنه آسیب پذیری لرزه ای قرار دارد. تراکم ساختمانی بالا، کمبود فضای سبز و باز، درجه محصوریت بالا و وجود کاربری تجاری، مشخصه های اصلی بافت، در پهنه آسیب پذیر و ریزپهنه های آن است. الگوی­ توزیع­ بافت­ و­ پهنه­های ­آسیب­پذیر، با­ موقعیت­ شریان­های­ اصلی (مخابرات، ولیعصر، شریعتی، اوحدی، معلم، فروغی، تختی، پروین­اعتصامی، عارف، زند و جوانمهر)، به­­ویژه معابر فرعی (۸-۱۰متری) منتهی ­به ­این ­شریان­ها و کاربری غالب تجاری در بخش مرکزی (فلکه بزرگ و فلکه بازار) منطبق است. الگوی فضایی پهنه بندی لرزه ای، جهتی شرقی غربی و مرکز پیرامون دارد. این الگو ضمن شکل دادن به جهت و شدت تغییرات آسیب­پذیری، الگوی کلان آسیب­شناسی و پهنه بندی لرزه ای شهرک را در دو بخش به­وجود آورده است. نیمه شرقی، پهنه ای است با ضریب خطر و آسیب پذیری پایین که پایدارترین بافت های شهرک را در خود دارد. اما، نیمه غربی بیانگر ناپایداری لرزه ای و آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد است. بخش مرکزی شهرک،کانون فضایی شدت لرزه ای این پهنه ها است.

آسیب شناسی لرزهای, پهنه بندی, بافت شهری, مدلIHWP, شهرک ولیعصر تبریز