امیر شمشکی - دانشجوی دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
غلامحسین کرمی - دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

تراز آب دریاچه ارومیه از حدود بیست سال پیش، با افت شدیدی رو به رو شده است. به همراه تغییرات کمی، کیفیت آب دریاچه نیز تغییرات زیادی یافته است. در این نوشتار تلاش شده است تا با شناخت رابطه میان کیفیت و کمیت آب، شناخت بیشتری از روند تغییرات کمی دریاچه در گذشته زمین­شناسی آن به دست آید تا بر این اساس، عوامل موثر و نقش آنها در خشک شدن دریاچه با دقت بیشتری شناسایی شود. پیرو این شناخت می توان برنامه ریزی و مدیریت مناسب تری در راستای احیا این دریاچه ارائه و یا با اطمینان بیشتری طرح های پیشنهادی را ارزیابی کرد. بر پایه نتایج این پژوهش، در تراز بیش از ۱۲۸۶ متر، آب دریاچه از حالت شور خارج می شود و در رده آب های لب شور تا شیرین قرار می گیرد. بنابراین، در پلیوستوسن پایانی که تراز آب دریاچه از ۱۲۹۷ متر بیشتر بوده است، به نظر می رسد که آب دریاچه شیرین بوده باشد. در تراز پایین تر از ۱۲۷۳ متر، دریاچه به پلایا تبدیل می شود. در حال حاضر که تراز آب دریاچه ارومیه حدود ۱۲۷۰ متر است، محیطی پلایایی بر آن حاکم است. در این محیط، افزایش بارندگی ها و جریان های ورودی با افزایش سریع حجم مخزن و در برابر آن، کاهش یا قطع بارندگی ها و جریان های ورودی و افزایش دما و تبخیر، با کاهش سریع حجم مخزن همراه خواهد بود. این بررسی نشان می دهد که برای احیای دریاچه ارومیه لازم است که بیش از ۵/۹ میلیارد متر مکعب آب به آن وارد شود.

دریاچه ارومیه, تغییرات کمیت آب, تغییرات کیفیت آب, پلایا