محمد علی رضایی اصفهانی - استاد جامعه المصطفی العالمیه
محمد امینی تهرانی - دانش آموخته دکتری تفسیر تطبیقی جامعه المصطفی العالمیه

از عرصه های کلیدی در موضوع قرائات قرآن کریم، عرصه احتجاج بر قرائات است. تبحر در این مسئله نیازمند اطلاعات و تخصص فراگیر در دانش هایی همچون تفسیر، حدیث، ادبیات و رسم المصحف است. عمده تالیفات در این زمینه به قرن سوم تا ششم هجری باز می گردد و تالیفات قرون اخیر به بررسی دیدگاه های دانشمندان قبلی اختصاص دارد. منابع احتجاج بر اساس نوع قرائت بحث شده در آنها، زمان تالیف آنها، کتب تاثیر گذار و مهم و نوع احتجاج در این منابع قابل تقسیم بندی است. تالیف احتجاج در قرائات بر اساس تفاسیر شیعه و بررسی جایگاه دانشمندان شیعه در این زمینه، از عرصه های مفقوده در زمینه دانش احتجاج به شمار می آید. تاثیر دانش های مختلف در احتجاج قرائات، بررسی شیوه احتجاج در میان دانشمندان اسلامی، مبانی احتجاج در قرائات، تاثیر پذیری مولفان احتجاج از دیگر دانشمندان و کتب احتجاج، نقاط مشترک در احتجاج قرائات متواتر و شاذ و نقش دانش احتجاج در حجیت بخشی به قرائات قرآن کریم از موضوعات شایسته تحقیق در این عرصه به شمار می رود. در این نوشتار تلاش شده تا با بررسی کتب موثر در زمینه احتجاج بر قرائات قرآن کریم، زوایای مختلف این آثار و گونه های آنها تحلیل شود. این بررسی، ابعاد بسیاری در ارتباط با زمینه های قابل تحقیق، در عرصه احتجاج را روشن می نماید.

قرآن, قرائات, احتجاج, منبع شناسی, گونه شناسی, توجیه القرائات