روح ا... شهرکی - دانشگاه گنبد کاووس
جواد بیات کوهسار - گنبد کاووس
فرزاد قنبری - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
ابوالفضل دانشور - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه و مهندسی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

مطالعه­ای به­منظور تعیین ترکیب شیمیایی، فراسنجه­های تولید گاز و مولفه­های قابلیت هضمی برگ چند گونه درختی مورد استفاده در تغذیه دام در قالب طرح کاملا تصادفی (۷ تیمار و ۳ تکرار) انجام شد. در این مطالعه از ترکیب پلی اتیلن گلایکول به صورت افزودنی در سطح توصیه شده (دو برابر وزن نمونه­های آزمایشی) استفاده شد. ترکیب شیمیایی نمونه­ها با استفاده از روش­های استاندارد تعیین شد. به­منظور برآورد فراسنجه­های تولید گاز، از روش آزمون گاز استفاده شد. قابلیت هضم برون­تنی نمونه­ها با استفاده از روش کشت بسته تعیین شد. نتایج نشان داد که مقادیر ماده خشک، ماده آلی، غلظت الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی، همی­سلولز و میزان خاکستر در بین تیمارها اختلاف معنی­داری داشت. بیشترین مقدار خاکستر در تیمار افرا (۲۷/۱ درصد) و کمترین مقدار در تیمارهای بلوط، ممرز و چلم (به­ترتیب ۵۲/۰، ۵۶/۰ و ۵۸/۰ درصد ماده خشک) مشاهده شد. مقدار پروتئین خام گونه­های مختلف درختی در دامنه ۷ تا ۱۸ درصد قرار داشت. بیشترین مقدار تانن در درخت راش (۰۶۳/۰ گرم در کیلوگرم ماده خشک) و کمترین مقدار در برگ درخت بلوط (۰۱۸/۰ گرم در کیلوگرم ماده خشک) مشاهده گردید. نتایج نشان داد که در بین تیمار­های آزمایشی از نظر قابلیت هضم ماده آلی، انرژی قابل متابولیسم و اسید­های چرب کوتاه زنجیر اختلاف معنی­داری وجود داشت. بیشترین پتانسیل و نرخ تولید گاز در برگ درخت چلم بدون افزودن پلی­اتیلن گلایکول مشاهده شد (به­ترتیب ۹/۲۱۴ میلی­لیتر و ۳۴/۴ میلی­لیتر در ساعت). افزودن پلی­اتیلن گلایکول باعث افزایش میزان تولید گاز، کاهش عامل تفکیک، تولید پروتئین میکروبی و افزایش بازده تولید گاز در گونه­های مورد مطالعه شد. به طور کلی، نتایج این مطالعه نشان داد که برگ برخی از درختان (آزاد، چلم، نمدار، راش، افرا، بلوط و ممرز) می­تواند به عنوان مکمل پروتئینی در خوراک­های بر پایه علوفه کم کیفیت برای زمان خشک­سالی و کمبود علوفه در جیره نشخوارکنندگان استفاده شود.

برگ درخت, ترکیب شیمیایی, پلی اتیلن گلایکول, تولید گاز, قابلیت هضم