آرمین اسکوئیان - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
احمد نظامی - استاد گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد، فیزیولوژی گیاهان زراعی، مشهد
محمد کافی - استاد گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد، فیزیولوژی گیاهان زراعی، مشهد
عبدالرضا باقری - استاد گروه بیوتکنولوژی و به نژادی گیاهان زراعی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
امیر لکزیان - استاد گروه خاک شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

شرایط نامطلوب محیطی نظیر تنش های غیر زیستی، تولید محصولات زراعی را تحت تاثیر قرار داده و در این میان تنش شوری از مهم ترین عواملی است که سبب کاهش عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه خشک می شود. به منظور بهبود تحمل به شوری در نخود با استفاده از گونه های قارچ میکوریزا، در سال ۱۳۹۵ آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای تنش شوری شامل چهار سطح (۰.۵ (آب معمولی)، ۳، ۶ و ۹ دسی زیمنس بر متر) و گونه های مایکوریزا در سه سطح (توده بومی، Piriformospora indica به عنوان اندوفیت (شبه مایکوریزا) و Gigospera margarita) بودند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش صفاتی چون تعداد شاخه فرعی، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته، تعداد برگ، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، هدایت روزنه ای، شاخص سبزینگی، حجم ریشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه و درصد کلنیزاسیون شد. در میان گونه های مایکوریزا، گونه Piriformospora indica نسبت به سایر گونه ها تاثیر بیشتری بر ویژگی های مورد ارزیابی داشت. به طوری که کاربرد قارچ Piriformospora indica موجب افزایش ارتفاع بوته به میزان ۷/۱۲ درصد نسبت به توده بومی گردید. میزان افزایش وزن خشک اندام هوایی در سطوح شاهد، سه، شش و ۹ دسی زیمنس بر متر شوری در تیمار کاربرد قارچ Piriformospora indica نسبت به تیمار توده بومی به ترتیب ۱۹.۶، ۲۹.۹، ۲۶.۱ و ۲۴.۴ درصد و نسبت به کاربرد قارچ Gigospera margarita به ترتیب ۶۶.۸، ۵۸.۸، ۸۷.۵ و ۶۹.۳ درصد بود. تیمار شاهد به همراه مصرف شبه مایکوریزا گونه Piriformospora indica بیشترین میزان کلنیزاسیون را (۵۴.۷ درصد) به خود اختصاص داد. به طورکلی استفاده از گونه های مایکوریزا موجب کاهش اثرات منفی تنش شوری شد که در این میان گونه Piriformospora indica و سپس توده بومی واکنش بهتری نشان دادند.

: پایداری غشاء, درصد همزیستی, ریشه, هدایت روزنه ای