محمود فولادوند - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسین شاهسوند حسنی - دانشیار اصلاح نباتات ، دانشگاه شهید باهنر کرمان
قاسم محمدی نژاد - استادیار پژوهشکده باغبانی ، دانشگاه شهید باهنر کرمان

اثر متقابل ژنوتیب × محیط بر عملکرد شکر بیست و شش ژنوتیب پیشرفته نیشکر و چهار رقم شاهد در سه منطقه نیشکر کاری استان خوزستان و در سه سال زارعی ( از 1387 تا 1389) مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج حاصل از تجزیه AMMI نشان داد که اگر چه اثر اصلی ژنوتیب ×محیط مهنی داز نشد ولی به علت اثر زیاد محیط در تفکیک اثر متقابل ژنوتیب × محیط اثرات اصلی ژنوتیب ، محیط و مولفه اول اثر متقابل ، در سطح 1% معنی دار شدند. واکنش ژنوتیپ ها در محیط های مختلف متفاوت بود و بای پلات AMMI قادر به تفکیک ژنونیپ های با سازگاری خصوصی و عمومی بود . به طور کلی تجزیه بای پلات امی نشان داد که ارقام شاهد (G27 و G28 و G29 و G30) به محیط های کشت و صنعت میان آب واکنش بهتری نشان دادند . اساس PC1 و E8, E9,E5 دارای کمترین مقادیر ظرایب PC1 و کمترین نقش در ایجاد اثر متقابل بودند. محیط E3 با عملکرد بالا و محیط های E2 و E6 با عملکرد نسبتا پایین بیشترین ضرایب PC1 را داشتند. این سه محیط با بیشترین میزان PC1 و میزان PC2 کمتر بیشترین نقش را در تفکیک ژنوتیپ ها داشتند . بر اساس نتایج حاصل از مطالعه اثر متقابل X محیط در این پژوهش ، محیط مهمترین عامل در ایجاد تغییرات بود. نتایج نشان داد که مدل امی در مطالعه اثر متقابل X محیط مفید بوده و قادر به تفکیک محیط ها به گروه های متفاوت بود . به طوریکه هر محیط یا گروه محیطی قادر به شناسایی ژنوتیپ های برتر بودند. محیط های با شرایط اب و هوایی متفاوت نقش متفاوتی در شناسایی ژنوتیپ های یا سازگاری خصوص داشتند . نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که امکان شناسایی ژنوتیپ های پایدار به محیط های با عملکرد بالا وجود دارد . بر اساس مدا امی ژنوتیپ ها یا ارقام تجاری پایدارتر و دارای سازگاری عمومی به محیط های مورد بررسی بودند.

اثر متقابل ژنوتیب × محیط ، تجزیه AMMI ، پارامترهای پایداری