سارا رستگار
عبدالعلی موحدی نیا
زهرا یاراحمدی

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر بنزوآلفاپایرن (BaP) به عنوان یکی از مهمترین هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAH) بر سطوح کورتیزول پلاسما و فرآیند اسپرماتوژنز از طریق ارزیابی سطوح پلاسمایی هورمون تستوسترون در نرهای رسیده شانک زرد باله Acanthopagrus latus صورت گرفت. بدین منظور و برای بررسی اثرات کوتاه مدت و بلند مدت بنزوآلفاپایرن، ماهیان به سه گروه شاهد، پایه و تیمار تقسیم شدند. به گروه تیمار بنزوآلفاپایرن محلول در روغن گیاهی (mg/kg۵۰ بنزوآلفاپایرن به ازای وزن بدن ماهی در g/lμ۲ روغن به ازای وزن بدن) به صورت درون صفاقی تزریق شد و به گروه شاهد g/lμ۲ روغن گیاهی به ازای وزن بدن تزریق گردید. در گروه پایه هیچ گونه تزریقی صورت نگرفت. از هر گروه پس از ۳ ساعت نمونه خون و گناد تهیه شد. برای بررسی اثرات دراز مدت، و رهایش آرام آلاینده، ایمپلنت mg/kg۵۰ بنزوآلفاپایرن به ازای وزن بدن در g /lμ۱۰ روغن گیاهی به ازای وزن بدن به صورت درون صفاقی انجام شد. برای ماهیان شاهد g/lμ۱۰ روغن گیاهی به ازای وزن ایمپلنت گردید. پس از ۷۲ ساعت از هر گروه نمونه گیری صورت گرفت. نتایج به ترتیب افزایش و کاهش معنی دار سطوح پلاسمایی کورتیزول و تستوسترون را در استرس کوتاه مدت و بلند مدت نشان داد. به نظر می رسد افزایش کورتیزول به علت ایجاد اختلال توسط بنزوآلفاپایرن در مسیرهای بیوسنتز و آشفتگی در محور هیپوفیز-هیپو تالاموس- اینتررنال باشد. کاهش سطح تستوسترون می تواند ناشی از فعال شدن رسپتورهای آریل هیدروکربن در گنادها و تاثیر بر مسیر های بیوسنتز تستوسترون و یا اختلال در عملکرد محور HPG باشد. آشفتگی در سطوح هورمون های تستوسترون و کورتیزول به ویژه در نر های رسیده سبب ایجاد اختلال در تولیدمثل موفق و بقای نسل ماهی شانک زرد باله می شود.

تستوسترون, کورتیزول, فیزیولوژی تولیدمثل, استرس, هیدروکربن آروماتیک چند حلقه ای