عادل ریحانی تبار - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
منیره عیدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
نصرت اله نجفی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

نیکل (Ni) یکی از عنصر های اخیرا اضافه شده به فهرست عناصر ضروری کم ‍ مصرف برای گیاهان است. از طرف دیگر تجمع نیکل در خاک و گیاهان در غلظت های بالا، نگرانی برای سلامت بشر و سایر موجودات زنده را افزایش داده است. برای مطالعه اثر مصرف توام نیکل و آهن بر برخی صفات زراعی گیاه ذرتZea mays L.) ) در یک خاک آهکی با بافت متوسط، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط گلخانه ای در سه تکرار انجام گرفت. فاکتورها شامل مقدار نیکل مصرفی در چهار سطح (۰، ۱۰، ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم نیکل بر کیلوگرم خاک) از منبع سولفات نیکل خالص(NiSO۴.۶H۲O)  و آهن در پنج سطح (۰، ۱۰ و ۲۰ میلی گرم آهن بر کیلو گرم خاک) از دو منبع سولفات آهن (FeSO۴.۷H۲O) و سکوسترین (FeEDDHA) تجاری بودند. بر طبق نتایج حاصله در سطوح ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم نیکل بر کیلوگرم خاک، وزن خشک بخش هوایی به ترتیب ۲/۱۶ و ۹/۳۱ درصد و وزن خشک ریشه به ترتیب ۵/۲۸ و ۸/۳۰ درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. ارتفاع ساقه در حضور ۱۰۰ میلی گرم نیکل بر کیلوگرم خاک، ۱۴ درصد  و شاخص کلروفیل در سطوح ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم نیکل، نسبت به شاهد به ترتیب ۴/۳۲ و ۵/۴۰ درصد کاهش یافت. افزایش سطوح آهن مصرفی از هر دو منبع مورد استفاده باعث افزایش معنادار وزن خشک بخش هوایی ذرت شد. اما وزن خشک بخش هوایی در سطح ۲۰ میلی گرم آهن از منبع سکوسترین با افزایش نیکل از ۱۰ به ۵۰ میلی گرم و همچنین از ۵۰ به ۱۰۰ میلی گرم به ترتیب ۹/۸۱ و ۲۹ درصد کاهش یافت.

آهن, برهمکنش, خاک آهکی, ذرت, نیکل