سبحان صالحی - دانش آموخته کارشناسی ارشد/ ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، گروه محیط زیست
بهمن جباریان امیری - دانشیار/ گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، گروه محیط زیست

کاربری یا پوشش سرزمین در حوضه آبخیز تاثیرات زیادی بر کیفیت آب رودخانه ها دارد. کیفیت آب رودخانه ها به علت تغییرات الگوهای کاربری یا پوشش سرزمین در حوضه آبخیز به دلیل فعالیت های انسانی تغییرات زیادی از خود نشان می دهند. در این تحقیق برای تعیین میزان اثراتی که تغییر در کاربری در بستر و حریم حوضه های آبخیز رودخانه ها بر کیفیت آب آن ها می گذارد، به مدل سازی رابطه بین کاربری و متغیرهای کیفیت آب پرداخته شده است. برای انجام آن، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و به کار گیری نقشه کاربری یا پوشش سرزمین؛ درصد کاربری سرزمین در مناطق میانگیر با عرض ۳۰، ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ متر برای ۳۹ حوضه آبخیز که در حوضه آبریز حوضههای جنوبی دریای خزر قرار گرفته اند، تعیین شد و سپس رابطه بین متغیرهای کیفیت آب و ویژگی های کاربری سرزمین در هریک از حریم های ۳۰ متری مناطق میانگیر، از طریق آزمون همبستگی اسپیرمن مورد تحلیل قرار گرفت و برای مدل سازی به دلیل اینکه ممکن است دو یا چند متغیر مستقل روی متغیر وابسته تاثیر بگذارند، از رهیافت مدل سازی رگرسیون خطی چندگانه گیری استفاده شد. نتایج نشان داد که استفاده از داده های کاربری سرزمین در مناطق میانگیر میتواند مدل های قابل اعتمادی را برای پیش بینی کلراید (r۲=۰.۸۱) و سدیم (r۲ = ۰.۷۸) در اختیار قرار دهد. بعلاوه، در مناطق میانگیر با حریم ۳۰ متری متغیر های SAR, K, Na, Cl, pH, EC, TDS, Mg, Ca, HCO۳ دارای بیشترین ضریب همبستگی با کاربری سرزمین اطراف خود بودند و SO۴ در ۶۰ متری از چنین شرایطی برخوردار بود.

کاربری سرزمین, حریم رودخانه, مدل رگرسیونی