رفعت محبی فر - استادیار، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دانشکده بهداشت، قزوین، ایران
حسین صفری - مدرس، مدیریت خدمات بهداشتی، درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز و دانشجوی دکتری سیاست سلامت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول) ایمیل: hossein_comely۱۳۶۷@yahoo.com
حسن جعفری - مربی، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اهواز، اهواز، ایران
بهمن احدی نژاد - دانشجوی دکتری مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و اطلاعات پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران علوم، تهران، ایران
مهدیه ترکا - مدیریت خدمات سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

مقدمه: رفتارهای شهروندی، رفتارهایی هستند که به طور مستقیم در سیستم پاداش دهی رسمی سازمان ذکر نشده و اغلب نیز به فراموشی سپرده می شوند و اغلب نیز داوطلبانه تلقی می گردند. اما با این وجود در انجام فعالیت های سازمان نقش موثری دارند. کیفیت زندگی کاری شاخصی است که می تواند از مسایل عمده ی کارکنان اطلاعات ارزشمند و سازنده ای در اختیار مدیریت قرار دهد و باعث ایجاد احساس مالکیت، خودگردانی، مسوولیت و احساس امنیت و ... در آنان شود که نتیجه ی آن افزایش بهره وری کارکنان می باشد. این مطالعه با هدف تعیین رابطه ی رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارکنان مراکز آموزشی- درمانی دانشگاه های علوم پزشکی قزوین انجام شده است. روش بررسی: مطالعه ی حاضر مقطعی- تحلیلی می باشد که در سال ۱۳۸۹ بر روی ۱۱۷ نفر از کارکنان پزشکی، پرستاری، پاراکلینیک و پشتیبانی انجام شد که به صورت تصادفی ساده از بیمارستان های تابعه ی دانشگاه علوم پزشکی قزوین انتخاب شده بودند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسش نامه ی Williams-Anderson دارای پایایی (۸۱ درصد) و روایی (صوری و محتوایی) و Casio دارای پایایی (۸۷ درصد) و روایی (صوری و محتوایی) استفاده شد و داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه ی ۱۱ و از طریق آزمون همبستگی Spearman (جهت بررسی رابطه ی بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری)،۲χ (برای بررسی رابطه ی بین مولفه های رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری)، t و آنالیز واریانس (به منظور بررسی تفاوت بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارمندان بیمارستان ها بر حسب ویژگی های دموگرافیک) تحلیل شد. یافته ها: کیفیت زندگی کاری نسبت به رفتار شهروندی سازمانی در بین اعضای نمونه، میانگین بالاتری را به خود اختصاص داده بود و در بین ابعاد رفتار شهروندی سازمانی بیشترین میانگین، مربوط به نوع دوستی (۸۹/۰) و کمترین میانگین مربوط به فضیلت (۷۸/۰) بود. مولفه های فضیلت، تکریم و نوع دوستی همبستگی مستقیم با کیفیت زندگی کاری داشتند. به جز رابطه ی رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری هیچ یک از این رابطه ها از نظر آماری معنی دار نبودند. ضریب همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری ۱۷۷/۰- بود. یعنی بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری رابطه ی معنی دار معکوس وجود دارد (۰۵/۰ ≥ P). نتیجه گیری: با افزایش کیفیت زندگی کاری می توان عملکرد و بهره وری کارکنان را ارتقا داد. همچنین تقویت هر بعد از رفتار شهروندی سازمانی سایر ابعاد را تحت تاثیر قرار داده و فضای مطلوب را برای انجام وظایف فراهم می آورد. با توجه به رابطه ی معکوس بین کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی، مدیریت بیمارستان ها باید خط مشی های مناسب جهت هم جهت کردن این دو عنصر سازمانی اتخاذ کنند.

رفتار شهروندی سازمانی, کیفیت زندگی, کارکنان, بهره وری, بیمارستان ها