Soheila Reza i Tabar - دانشجوی مقطع دکتری رشته محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور مازندران
Abbas Esmaili Sari - استاد گروه محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور ، مازندران
Nader Bahrami Far - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور ، مازندران

چکیده تحقیق حاضر در راستای سنجش میزان جیوه (Hg) در برنج­های وارداتی و داخلی، مقایسه آن­ها با یکدیگر و ارزیابی احتمال خطر صورت گرفته است. همچنین همبستگی غلظت جیوه در نمونه­های خاک (مربوط به برنج­های ایرانی) و برنج، و تاثیر تیمار پختن و شستن بر غلظت جیوه در برنج بررسی شده است. نمونه­های خاک و برنج­های پر کشت داخلی در آبان ماه سال ۱۳۸۸ از استان مازندران جمع آوری گردیدند. برنج­های وارداتی پر مصرف هندی طبق روش­کار اداره استاندارد هرمزگان، از لنج­ها نمونه­برداری شدند. جهت تعیین میزان جیوه در نمونه­ها از دستگاه Mercury analyzer مدل Leco AMA ۲۵۴ استفاده گردید. نتایج نشان داد که میانگین غلظت جیوه در برنج­های ایرانی (µg g-۱ d.w ۰۰۳/۰ ± ۰۴۴/۰) به طور معنی­داری  بیش از برنج­های وارداتی (µg g-۱ d.w ۰۰۱/۰ ± ۰۳۹/۰) می­باشد (۰۵/۰ P <). به منظور ارزیابی احتمال خطر، میزان EDI این عنصر در منطقه مورد مطالعه، با حد قابل تحمل (TDI) تعیین شده توسط FAO/WHO  مقایسه شد که مشخص گردید آلودگی نمونه­های برنج به جیوه پایین­تر از حد مجاز جهانی است و ارتباط معنی­داری بین غلظت جیوه در خاک و برنج (ایرانی) وجود ندارد (۰۷۹/۰= r و ۵۶۷/۰= p). همچنین مشخص شد که تیمار پختن و شستن، اثر معنی­داری بر غلظت جیوه در برنج ندارد (۰۵/۰ > p). در نهایت، ارتباط مواد آلی، بافت و pH خاک با غلظت جیوه در خاک و برنج بررسی و مشخص گردید که در هیچ یک از موارد ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

EDI, Rice, Soil, Mercury, Assess potential health risk, EDI, کلید واژگان: برنج, خاک, جیوه, ارزیابی احتمال خطر