محمد علی ززولی - Professor, Department of Environmental Health Engineering, Health Sciences research center, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran and The Health of Plant and Livestock Products Research Center, Mazandaran University of M
حبیب نجاتی - MSc Student in Environmental Health Engineerin, Student Research Committee, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
رضا دهبندی - Researcher, School of Geography, Earth and Environmental Sciences, University of Birmingham, Edgbaston, B۱۵ ۲TT Birmingham, United Kingdom and Assistant Professor, Environmental Technologies Research Center, Ahvaz Jundishapur University of Medical Science
علی اصغر نادی قرا - Ph.D. in Statistics, Health Sciences Research Center, Addiction Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: فلزات سنگین جزو آلاینده هایی هستند که در محیط های آبی، می توانند آسیب های مخرب و کشنده ای به موجودات دریایی، از جمله ماهی ها وارد کنند. این مطالعه با هدف تعیین و مقایسه ی غلظت فلزات سنگین موجود در بافت خوراکی ماهی های پرمصرف پرورشی (قزل آلا و کپور) و دریایی (کپور، کفال و سفید) در استان مازندران انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه، ۱۰ قطعه ماهی پرورشی از گونه های قزل آلا و کپور و ۲۰ قطعه ماهی دریایی از گونه های کپور، کفال و سفید از بازار ماهی فروشان، در چندین شهرستان استان مازندران، شامل شهرستان ساری، فرح آباد، بابلسر، فریدون کنار و محمودآباد، در دو فصل بهار و تابستان خریداری شد. ابتدا، بافت خوراکی ماهی جدا و خرد و همگن شد. سپس، با فریزدرایر، رطوبت بافت خشک شد و پس از هضم، غلظت فلزات سنگین با دستگاه ICP-MS اندازه گیری شد. یافته ها: میانگین طول و وزن ماهی های دریایی نمونه برداری شده به ترتیب، ۶/۲۴±۳۳/۰۵ سانتی متر و ۲۳۰/۵۴± ۳۵۴/۶۵گرم بود. همچنین، طول و وزن ماهی های پرورشی نمونه برداری شده به ترتیب، ۱۰/۳۰±۳۳/۴۵ سانتی متر و ۵۰۱/۳۲±۵۸۶/۴۵گرم بود. نتایج نشان داد که مقدار میانگین غلظت اغلب فلزات سنگین در هر دو گونه ی پرورشی و دریایی در محدوده ی مجاز بود و فقط مقدار میانگین عناصر روی و منگنز در هر دو گونه بیش تر از حداکثر مجاز گزارش شد. آنالیز آماری اسپیرمن نشان داد که هیچ ارتباط معناداری بین مقدار فلزات و طول ماهی و وزن ماهی (۰/۰۵>P و ۳۰=n و ۰/۲۱۹-=rs ) وجود ندارد. استنتاج: این مطالعه نشان داد که هرچند فلزات سنگین در ماهی وجود دارد، غلظت عناصر مطالعه شده در ماهی های پرورشی و دریایی نمونه برداری شده در مقایسه با استانداردهای FAO، WHO و FDA در محدوده ی مجاز است. میانگین غلظت منگنز و روی بیش تر از حد استانداردهای ذکرشده بود.

Cultured fish, Heavy metals, ICP-MS, Marine Fish, فلزات سنگین, ICP-MS, ماهی پرورشی, ماهی دریایی