فرشته فلاح دیگسرا - کارشناس ارشد، گروه زیست شناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
امیر آراسته - استادیار، گروه زیست شناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

سویا (Glycine max) گیاهی از خانواده بقولات و از مهم ترین گیاهان روغنی است. دانه سویا سرشار از پروتئین و ترکیبات فیتوشیمیایی مختلف، به ویژه ایزوفلاون ها می­باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثرات آنتی­اکسیدانی و مهاری عصاره هیدروالکلی دانه سویا بر استیل کولین استراز و تولید نانوبیوفیبریل های آمیلوئیدی در پروتئین آلبومین سرم گاوی به­عنوان یک پروتئین مدل است. ابتدا دانه زردرنگ سویا پودر شده، سپس عصاره هیدروالکلی آن تهیه گردید. با روش گاز کروماتوگرافی جرمی، ترکیبات عصاره به ­دست آمد. اثرات ضدآلزایمری با سنجش فعالیت آنتی آکسیدانی به روش DPPH، بررسی مهار آنزیم استیل کولین استراز به روش المن و بررسی مهار تولید نانوبیوفیبریل های آمیلوئیدی به روش جذب ­سنجی کنگورد انجام شد. از تصویربرداری میکروسکوپ الکترونی گذاره برای تایید حضور رشته های آمیلوئیدی استفاده شد. حضور ماده موثره جنیستئین، به مقدار ۹۷/۲ درصد و اسیدهای چرب پالمیتیک و لینولئیک اسید به ترتیب ۱۱/۳ و ۶۹/۱۰ درصد در عصاره دانه زرد سویا تایید شد. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره سویا با دوزهای مختلف نشان داد که با افزایش غلظت عصاره ، درصد فعالیت آنتی اکسیدانی نیز افزایش می­یابد. بررسی مهار آنزیم استیل­کولین­استراز با استفاده از آنالوگ سوبسترا به نام استیل تیوکولین یدید  (ATCI) نشان داد که با افزایش غلظت عصاره میزان مهار آنزیم افزایش می­یابد. میزان عصاره در غلظت­های بالا موجب کاهش تولید نانورشته­های آمیلوئیدی شد. این مطلب با تصاویر میکروسکوپ الکترونی مورد تایید قرار گرفت. دانه های زرد سویا، با اثرات آنتی اکسیدانی و مهاری خوبی که بر آنزیم استیل­کولین­استراز دارند، می توانند کاندیدای مناسبی برای کاهش عوارض جانبی آلزایمر باشند.

آلزایمر, آنتی اکسیدان, استیل کولین استراز, جنیستئین, دانه سویا