مهری سعیدی نیا - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
سید حسین موسوی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب و محیط زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
سجاد رحیمی مقدم - استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد. ایران

ایران در کمربند خشک کره زمین واقع است و میانگین بارش در آن یک سوم میانگین جهانی است لذا مدیریت صحیح منابع آب به­ویژه در بخش کشاورزی ضرورت دارد. به این منظور، در سال ۱۴۰۱، تحقیقی با هدف بررسی اثر چند ماده اصلاح کننده رطوبت خاک، در منطقه خرم آباد، در مزارع تحقیقاتی دانشگاه لرستان، به صورت فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد که فاکتور اول تیمار آب آبیاری در چهار سطح شامل ۱۰۰%، ۸۰%، ۶۰% و ۴۰% نیاز آبی گیاه و فاکتور دوم مواد اصلاح کننده رطوبت خاک شامل ورمی کمپوست به میزان شش تن در هکتار، بیوچار ۱/۵ تن در هکتار، سوپرجاذب ۷۵ کیلوگرم در هکتار، مالچ گیاهی ۷/۵ تن در هکتار و تیمار شاهد در نظر گرفته شد. سیستم آبیاری قطره ای نواری برای آبیاری استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین میزان عملکرد تر، عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته در تیمار ۱۰۰% نیاز آبی و کود ورمی کمپوست مشاهده گردید که به ترتیب برابر ۷۱/۱۲۶ و ۲۷/۴۶ تن در هکتار و ۲/۳۵ متر به دست آمد و بیشترین مقدار بهره وری تر و بهره وری بیولوژیک در سطح احتمال ۵% از آن تیمار ۸۰% نیاز آبی و کود ورمی کمپوست (شش تن در هکتار) بود که به­ترتیب برابر ۱۶/۷۹ و ۵/۹ کیلوگرم در مترمکعب آب آبیاری محاسبه شد. به طورکلی ورمی کمپوست و بیوچار نیز سبب افزایش عملکرد تر و بیولوژیک، ارتفاع و بهره وری آب ذرت شد. مالچ در تیمار های ۱۰۰% و ۸۰% نیاز آبی، عملکرد بهتری داشت (افزایش ۱۲/۷% و ۱۴/۵% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد) ولی با افزایش تنش آبی به ۶۰% و ۴۰% نیاز آبی، عملکرد تیمار های حاوی مالچ خوب نبود (کاهش ۳/۵% و۱% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد). سوپرجاذب نیز در تیمارهای ۱۰۰%، ۸۰% و ۶۰% نیاز آبی موجب کاهش عملکرد تر ذرت شد (به­ترتیب کاهش ۹/۳%، ۷/۲% و ۳% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد)، اما در تیمار ۴۰% نیاز آبی، نتیجه بهتری را رقم زد (افزایش ۷/۶% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد). از این رو، در منطقه خرم آباد کاربرد شش تن در هکتار ورمی کمپوست و ۸۰% نیاز آبی به صورت آبیاری قطره­ای تیپ(TAPE) برای بالاتر بردن تولید ذرت علوفه ای، هم زمان با صرفه جویی ۲۰% مصرف آب توصیه می گردد.

سوپرجاذب, کود های آلی, مالچ, مدیریت آب در مزرعه