منیژه مهدی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشدمهندسی منابع طبیعی مرتعداری دانشگاه فردوسی مشهد

قنات یا کاریز یکی از پیچیده ترین و شگفت انگیزترین نوآوری ها در تاریخ انسان است که برای برطرف ساختن یکی از نیازهای مهم و حیاتی جوامع انسانی، یعنی آبرسانی به نواحی کم آب پدید آمده است. فن قنات سازی برای نخستین بار در ایران پدید آمده، به تکامل رسیده و از این ناحیه به دیگر نواحی و از جمله بخشهای خشک قاره آفریقا برده شده است. ایرانیان از هزاران سال پیش در پرتو قناتها، آب لایه های زیرزمینی دامنه کوه ها را توسط نیروی ثقل به حاشیه دشت ها رسانده و کویرها را آباد کرده اند. بسیاری از شهرها و مراکز تمدن باستانی ایران و نیز بسیاری از شهرهای کنونی در بخشهای خشک و نیمه خشک ایران، به کمک قنات ها برپا شده است. قنات قصبه گناباد به عنوان عمیق ترین قنات دنیا دارای پیشینه تاریخی 2500 ساله منصوب به دوره هخامنشیان می باشد که با 33133 متر طول، 340 متر عمق مادر چاه (حدود 40 متر از قسمت اصلی برج ایفل بلندتر و حدود 29 متر بلندتر از برج ایفل و نوک دکل مخابراتی آن) و 450 حلقه چاه یکی از مواریث مسلم ایرانیان و تمدن عظیم مردمان پارسی را در خود جای داده است. در این پژوهش ابتدا قنات قصبه از لحاظ تاریخی و ساختاری مورد ارزیابی قرار داده می شود سپس نظام اقتصادی حاکم بر آن بررسی و در پایان نقش قنات را در اقتصاد شهرستان مورد مطالعه قرار می گیرد.

قنات قصبه، گناباد، اقتصاد، اسطوره