محمد ملکوتیان - استاد مرکز تحقیقات بهداشت محیط و گروه مهندسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی کرمان
نادر یوسفی - دانشجوی کارشناس ارشد مهندسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی کرمان
نعمت اله جعفرزاده حقیقی فرد - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز

تخلیه فسفر به آبهای سطحی منجر به رشد بیش از حد جلبکها شده و در نتیجه یوتریفیکاسیون رودخانه و دریاچه را به دنبال دارد . از این رو حذف این ماده به منظور جلوگیری از مغذی شدن منابع آبهای سطحی موضوعیت یافته است . هدف از این مطالعه احیای کلینوپتیلولایت ، بررسی کارایی کلینوپتیلولیت اصلاح شده در جذب فسفات از محلولهای آبی و مدلسازی ایزوترم و سینتیک واکنش های جذب فسفات بود . به منظور مطالعه آماده سازی جاذب از سورفاکتانت های هگزادسیل تری متیل آمونیوم بروماید (HDTMA-Br) ، هگزادسیل تری متیل آمونیوم کلراید (HDTMA-Cl) ، سدیم دسیل سولفات (SDS) ، ستریماید C استفاده شد . آزمایش ها در سیستم ناپیوسته انجام شد و تأثیر پارامترهای pH، دز جاذب ، غلظت اولیه فسفات و زمان تماس و اندازه ذرات بر جذب فسفات توسط خاک کلینوپتیلولایت اصلاحی 1 مورد بررسی قرار رگفت . نهایتاً از متداول ترین ایزوترم ها و سینتیک های جذب برای بررسی جذب فسفات و دینامیک واکنش استفاده شد . حداکثر جذب فسفات به ترتیب در pH و زمان تماس برابر 7 و 90 دقیقه به دست آمد . با افزایش غلظت اولیه فسفات ، راندمان حذف کاهش یافت . ایزوترم لانگمیر نوع 2 بیشترین تطابق را با داده های این مطالعه نشان داد (R2=0/997) . با توجه به نتایج حاصله در بهترین حالت بیشترین ظرفیت جذب برابر با 22/73 میلی گرم بر گرم است که در میزان جاذب برابر 5 گرم در لیتر به دست آمد . آنالیز سینتیک نشان داد که جذب فسفات بر خاک کلینوپتیلولایت اصلاحی مطابق سینتیک پخش بین ذره ای انجام شده است (R2=0/999) . با توجه به راندمان بالای حذف فسفات توسط خاک کلینوپتیلولایت اصلاحی می توان از این روش به عنوان جاذبی نسبتا کارآمد و ارزان قیمت برای جذب فسفات استفاده نمود.

حذف فسفات ، خاک کلینوپتیلولایت ، دترجنت های کاتیونی ، سینتیک جذب ، ایزوترم جذب