هاله ناسی زاده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز-
جلیل باباپور خیرالدین - دانشگاه تبریز
نعیمه محب - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مداخله رفتار درمانی دیالکتیک، به کمک سه مهارت تحمل- آشفتگی، توجه آگاهی و نظم بخشی هیجانی، بر کاهش علائم اضطرابی امتحان و افزایش عزت نفس و کاهش سوگیری اهداف پیشرفت عملکردی در دختران مقطع دبیرستان بوده است. پژوهش حاضر، مطالعه ای از نوع نیمه آزمایشی، با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده و بدین منظور از میان 412 دانش آموزان دختر مقطع دبیرستان، به روش تصادفی خوشه ای، در پنج ناحیه آموزشی تبریز نمونه گیری سه عمل آمده و در دو گروه آزمایش و کنترل (با علائم اضطراب بالا و عزت نفس پایین و با جهت گیری اهداف پیشرفت عملکردی) هر یک در تعداد 33 نفر قرار گرفتند. و برای گروه آزمایش، هشت جلسه مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد رفتار درمانی دیالکتیک (مهارتهای تحمل آشفتگی، توجه – آگاهی، نظم بخشی هیجانی)، هفته ای یکبار به اجرا درآمد. از پرسشنامه های ویژگی های جمعیت شناختی، اضطراب امتحان (TAI) و عزت نفس کوپر اسمیت و اهداف پیشرفت (AGQ)، برای جمع آوری داده ها استفاده شد. در آزمون فرضیه های تحقیق، روش تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم افزار SPSS بر روی گروه آزمایش و گروه کنترل انجام شد. یافته های پژوهش نمایانگر این موضوع بود که مداخله رفتار درمانگری دیالکتیک (مهارتهای تحمل آشفتگی، توجه آگاهانه، نظم بخشی هیجانی) بر گروه آزمایش، تفاوت معنی داری در کاهش سطح اضطراب امتحان و تمایل به جهت گیری اهداف پیشرفت عملکردی- اجتنابی و افزایش سطح عزت نفس نسبت به گروه کنترل نشان داده است. قابل ذکر است در مورد تمایل به جهت گیری اهداف پیشرفت عملکردی- گرایشی، و تسلطی- گرایشی تفاوت معنی داری نسبت به گروه کنترل مشاهده نشد. با توجه به نتایج، این پژوهش می تواند در طراحی برنامه های پیشگیرانه، توانمندسازی نوجوانان و مداخلات درمانی مفید واقع شود.

رفتار درمانی دیالکتیک، عزت نفس، عملکردی- گرایش، عملکردی- اجتماعی