اباصلت خراسانی - استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی،
کوروش فتحی واجارگاه - استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی،
رضا قنبری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی،

بررسی سیاستها و برنامههای توسعه کشورهای توسعه یافته گویای این واقعیت است که این کشورها به اهمیت و جایگاه علم و فناوری واقف بوده و این دو را محور توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خود تلقی کردهاند و برای دستیابی به توسعه علمی و مرجعیت علمی اقدام به برنامه ریزی استراتژیک و سرمایه گذاری کلان کرده اند. در کشور ما نیز در سند چشم انداز بیست ساله، ایران کشوری با جایگاه اول علمی و فناوری در منطقه هدفگذاری شده است. برای دستیابی به این موقعیت، لازم است وضعیت تولید علم در ایران با کشورهای منطقه هدف بطور مستمر مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد تا نقاط حرکت، مرزهای رقابت و کشورهای رقیب معلوم شوند. سپس ضرورت دارد براساس وضعیت جاری تولید علم در ایران، نوعی برنامه ریزی فعال و اقدامات آینده نگر در راستای جایگاه علمی ایران انجام شود . دانشگاه به عنوان سازمان تولید کننده دانش، بار اصلی وظیفه تحقق و دستیابی به این اهداف مهم را بر عهده دارد. علم و تولید آن سنگ بنای اصلی تمدن امروزی است و به شکلی گسترده در ارتباط با سایر واقعیت های جامعه روند حیاتی خود را ادامه می دهد. تولید، بسط و گسترش علم تأثیر عمیقی در تمام حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور دارد. به تعبیر دیگر تولید علم و توسعه علمی به عنوان موتور محرکه توسعه همه جانبه و پایدار کشورها نقش عمده ای را ایفا می کند. امروزه تمامی کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه برای حفظ یا ایجاد بنیان های توسعه یافتگی و ارتقاء قدرت رقابت خود با دیگر کشورها، علم و فناوری را به عنوان محور اصلی فعالیت های خود مورد توجه قرار می دهند و بودجه های کلانی را به فعالیت های تحقیقاتی اختصاص می دهند. بنابراین نقش تحقیقات علمی به منزله ساز و کار مؤثر و تعیین کننده در توسعه ملی را نمی توان کم اهمیت تلقی کرد، چرا که پژوهش دانش تولید می کند و کاربرد دانش در عمل، سبب توسعه می شود. مسئولیت توسعه تحقیقات و تولید دانش بر عهده دانشگاه ها می باشد که با توجه به امکانات، توانایی ها و تجارب علمی انتظار می رود که آن ها این رسالت را به بهترین نحو به انجام برسانند و نقش های متعدد خود را در پاسخگویی به مسئولیت های ماهوی و اجتماعی خویش ایفا کنند. در این مقاله ابتدا به بررسی ماهیت و کارکردهای دانشگاه پرداخته شده است و در ادامه ضمن تأکید بر اهمیت کارکرد تحقیق و پژوهش دانشگاه در توسعه و تولید علم، نقش و جایگاه دانشگاه در تولید علم و دستیابی به مرجعیت علمی اشاره گردیده است.

دانشگاه، پژوهش، تولید علم، توسعه علمی، مرجعیت علمی