جواد طباطبایی یزدی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان
کامران داوری - عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
یحیی رئوف - کارشناس ارشد آبیاری، مدیر بخش خاک و آب اداره جهاد کشاورزی شهرستان بجنور

کشور ما از مناطق خشک کره زمین است و به جز حاشیه دریای خز و دامنۀ کوه های البرز و زاگرس، اغلب دارای آب و هوای خشک با نزولات آسمانی اندک میباشد . استفاده از آب باران برای تامین آب آشامیدن انسانها و حیوانات و مصارف کشاورزی از قرنها پی ش در مناطق خشک کشور رایج بوده است . بطور کلی مردم خاورمیانه به علت نیاز مبرم به آب همانطور که در سایر رشته های آبیاری از پیشروترین مردم جهان بوده اند ، در استفاده از باران نیز از پیشگامان و مبتکرین محسوب می شده اند . سیتم های سطوح آبگیر باران این یکی از روش های مطرح در بهره برداری از آبهای به حساب نیامده نظیر آبیاری سیلابی، آبیاری با آب شور ، استفاده مجدد از آب و سدهای زیر زمینی می باشد که مدتی است در کشور به فراموشی سپرده شده است . در این روش موضوع تامین ، انتقال و بهره برداری به طور یکجا مورد نظر قرار گرفته و در جهت اهداف مختلف مانند زراعت دیم ، درختکاری و یا جهت تامین آب شرب روستایی قابل استفاده است . با استفاده از این روش می توان آب مورد نیاز مناطقی که زمین کافی به صورت مرتع در اختیار دارند را تامین کرد و یا منابع آبی موجود آن مناطق را بهبود بخشید و در صورتی که بصورت فنی و اقتصادی به مورد اجرا گذاشته شود، ممکن است که بخشی از مشکلات ناشی از کم آبی در بخش کشاورزی و منابع طبیعی مناطق خشک و نیمه خشک کشور بر طرف می گردد . در این مقاله استفاده از سیستم های سطوح آبگیر باران جهت آبیاری تکمیلی کشت دیم برای دو محصول گندم و بادام در ایستگاه تحقیقات سیساب بجنورد ، مورد ارزیابی قرار گرفته است . این منطقه که یکی از قطب های تحقیقات دیم کشور در شرق کشور می باشد، در 35 کیلومتری شهرستان بجنورد و 7 کیلومتری روستای سیساب ، با میانگین بارندگی 271,2 میلیمترواقع شده است . جهت دستیابی به اهداف مورد نظر این تحقیق، با توجه به نیاز آبی گندم دیم و بادام و میزان بارندگی در محل، نمودارهایی برای انتخاب اقتصادی ترین ترکیب ابعاد مخزن، سطح آبگیر و سطح زیر کشت با توجه به ریسک قابل قبول ناشی از کم آبیاری با توجه به نوع پوشش سطح آبگیر ارائه گردیده است

استحصال آب باران، آبیاری تکمیلی، خشکی و خشکسالی، کشت دیم