لیلا مهردار - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سازه های آبی،دانشگاه ارومیه
محمد همتی - استادیار گروه مهندسی آب،دانشگاه ارومیه
مهدی یاسی - دانشیار گروه مهندسی آب،دانشگاه ارومیه

محیط زیست جزء لاینفک تأثیرگذار بر زندگی انسان و دیگر جانداران روی زمین است. رودخانه ها برای بهبود زندگی و رفع بعضی نیازهای زیستی و معیشتی مهم بود و نیاز است مکانیسم های آنها را در جهت بهینه سازی فیزیک و هیدرولیک حاکم بر آنها بهتر بشناسیم. سرریز های مستغرق در پیچ آبراهه به عنوان یکی از سازه های محافظت دیواره خارجی رودخانه ها مطرح می باشند. این سازه ها باعث ایجاد گرداب ثانوی و تغییر الگوی جریان در کف رودخانه ها و در نتیجه تغییر روند انتقال رسوب و فرسایش می شود. فرسایش ساحلی یکی از موضوعات مهم مدیریت زیست محیطی به خصوص در خانه های مئاندری می باشد اخیر سرریز های مستغرق در پیچ آبراهه به یکی از سازه های پرطرف دار در کنترل فرسایش در قوس ها تبدیل شده اند.در این تحقیق الگوهایی توزیع سرعت در یک قوس 90 درجه با حضور سرریز های پیچ آبراهه جهت بررسی کارایی آنها در حفاظت از قوس خارجی مورد ارزیابی قرار گرفت. ازمایش ها در یک قوس 90 درجه با شعاع نسبی برابر با 3 انجام گرفت. در این تحقیق ارتفاع (70% عمق آب) فاصله (سه برابر طول سرریز ها) و زاویه (60 درجه) سرریز ها ثابت و دبی های جریان برابر با 55 و 77 و 90 لیتر در ثانیه بودند. نتایج آزمایش ها نشان داد که به طور متوسط با احداث سرریزها مستغرق، اندازه سرعت های سطحی و نزدیک بستر در سمت قوس خارجی کاهش و در سمت قوس داخلی افزایش یافت. در نتیجه این تغییر در الگوی توزیع سرعت، فرسایش و جابه جایی قوس خارجی کاهش و اب شستگی تپه رسوبی در قوس داخلی باعث عریض شدن کانال در قوس می گردد همچنین با احداث سرریزها مقطع میانی پیچ بیشتر تحت تأثیر سرریزها قرار گرفت.

سریزهای مستغرق در پیچ آبراهه،پیچ 90 درجه،روشی نوین در محافظت محیط زیست دیواره های رودخانه