حسین هادوی چهاربرج - دانشجویی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
حسین مرادی شهربابک - استادیار دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
غلامعلی نهضتی - استادیار دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
اردشیر نجاتی جوارمی - دانشیار دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

هدف از این مطالعه تعیین تنوع ژنتیکی بخشی از ژن کاندید COI-COII ژنوم میتوکندریایی در جمعیتهای مختلف زنبور عسل ایران بااستفاده از تکنیک PCR-SSCP بود. به این منظور از کندوهای زنبورستانهای حدود 16 استان کشور از زنبورهای کارگر بالغ نمونهگیری شد.و استخراج DNA نمونهها به روش CTAB انجام شد. تکثیر قطعه bp 978 مورد نظر از ژن کاندید COI-COII با استفاده از جفت آغازگر اختصاصی طراحی شده انجام شد. در این مطالعه چند شکلی ساختار تک رشته ای (SSCP) چهارالگوی ژنوتیپی 1و2و3و4 به ترتیب با فراوانی 19و13و17و51درصد مشاهده شد. تعیین تنوع ژنتیکی بین تودههای زنبور عسل ایرانی بعد از توالی یابی الگوهای ژنوتیپی مشاهده شده مورد بررسی قرار گرفت. دراین مطالعه مجموعا 11 جهش شامل 8 چند شکلی تک نوکلئوتیدی (SNP) شامل پنج SNP در موقعیتهاینوکلئوتیدی 619،614،492،472 .و 988 تبدیل C به T و سه SNP در موقعیتهای نوکلئوتیدی 982،499 و 842 با تبدیل A به G و یک SNP در موقعیت نوکلئوتیدی 711 با تبدیل A به T و در یکی از جایگاهها نیز جهش حذف و درج 1 نوکلئوتیدی ATATA در موقعیت 418 بودند. بر اساس نتایج توالی یابی الگوهای این جایگاه از جمعیتهای زنبور عسل ایران، هاپلوتیپهای A ، C و D در گروه C )یعنی شاخه مدیترانهمرکزی و اروپای جنوی مانند زنبور Ligustica ( و هاپلوتیپ C در گروه O زنبور عسل های caucasica )نژاد قفقازی، منطقه در مرز اروپا وآسیا، واقع در بین دریای سیاه و خزر( DNA دسته بندی شدند . این نتایج نشان میدهد که الگو های ژنتیکی مشاهده شده ایرانی با الگوهای ژنتیکی اروپایی مشاهده شده مشابهت زیادی داشتند. بنابراین نتایج نشان داد که میتوان از تکنیک PCR-SSCP و توالی یابی برای شناسایی تنوع ژنتیکی تودههای زنبور عسل داخل کشور و همچنین به عنوان یک ابزار مفید در برنامههای انتخاب بر اساس مارکرها استفاده نمود.

چند شکلی- ژن COI-II - زنبور عسل- PCR-SSCP – توالی یابی