مهین حاجی زاده - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
کاوه خضری - دانشجوی دکتری زبان وادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

اسلام خواستگاه راستین عدالت و راه مستقیم است و نظام آن برپایه عدالت قرار دارد. از سوی دیگر آنچه که امروز وجودش انکارناپیر است، زایل شدن فضیلت عدالت از جامعه و تهی شدن انسان ها از این صفت خداگونه است. بیشتر کج فهمی ها و بی عدالتی خود ریشه در نشناختن مفهوم واقعی و الهی عدل دارد. بنابراین در این شرایط شناخت مفهوم عدالت به معنای واقعی آن با استفاده از آیات قرآن و آراء بزرگان و مفسران، و به کارگیری آن در جامعه امری انکارناپذیر است. واژه عدل و مشتقات آن 28 بار در قرآن کریم تکرار شده است. این واژه 9 بار همراه با مشتقاتش در 3 سوره مائده، انعام و نحل آمده است که از این تعداد، واژه عدل 3 بار در سوره مائده، 4 بار در سوره انعام و 2 بار در سوره نحل آمده است. پی بردن به مفهوم عدالت و بررسی آن در جهت پی بردن به صفت حق تعالی، جهت آراستگی هرچه بیشتر جامعه اسلامی به فضیلت عدالت برهان قاطعی بر شناسایی دقیق معنای لغوی و اصطلاحی این واژه است. در همین راستا و در چهارچوبی توصیفی- تحلیلی، مقاله حاضر تلاشی در جهت تحدید دقیق معنای لغوی و اصطلاحی واژه عدل و مشتقات به کاررفته آن در سه سوره مائده، انعام و نحل بر اساس تفسیر ادبی کشاف از زمخشری است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که براساس تفسیر کشاف، واژه عدل در این سه سوره به غیر از دو مورد، در بقیه موارد هم از لحاظ لفظی و هماز لحاظ اصطلاحی مطابق با معنای معجمی و اصطلاحی و رایج واژه عدل است.

قرآن کریم، عدل، سوره مائده، سوره انعام، سوره نحل، تفسیر کشاف